Beste linkse internet warriors

Elke vrijdag pent een van onze vijf vaste online correspondenten een brief. Naar aanleiding van een basisschool die de naam carnaval verving door ‘verkleedfeest’ vraagt briefschrijver Sakina Elkayouhi aan linkse internet warriors om niet door te slaan in hun woke-zijn. ‘Als het debat systematisch over het debat zelf en niet om de inhoud gaat, leidt het de aandacht af van de werkelijke uitdagingen.’

We moeten praten. Over de naamsverandering van een kinderfeest op een Nederlandse basisschool, ja. Maar meer nog over de ophef die het teweeg bracht. Iedereen deed namelijk zijn zegje over de school in het Limburgse Zevenaar: opvoeders, leerkrachten, carnaval gekkies, zuurpruimen en uiteraard ook rechtse internettrollen en linkse woke wereldverbeteraars.

Want zoals de Nederlandse AD-columnist Özcan Akyol eerder aangaf, kan de naamswisseling van het carnavalsfeest niet afgedaan worden als louter een ‘incidentje’ maar is het iets wat politieke agenda’s bepaalt. Sterker nog, deze case wijst op iets groters dat in onze samenleving beweegt: dat sociale problemen in bepaalde linkse kringen steevast een identiteitskwestie worden.

De naamswisseling van het carnavalsfeest kan niet afgedaan worden als louter een ‘incidentje’ maar is het iets wat politieke agenda’s bepaalt

Akyol: ‘In Zevenaar bewijzen ze weer eens dat de mensen die zich “woke” noemen totaal doorslaan in hun streven om op te treden als witte helpers van allochtonen, die daar niet eens om hebben gevraagd, maar nu in de beeldvorming wel te boek komen staan als mensen die moeite hebben met de naam carnaval.’

Ik weet dat jullie het goed bedoelen. Wie wilt er nu geen maatschappij met gelijkheid en vrijheid voor iedereen? Tenzij je natuurlijk een rechtse populist bent die liever provocerende uitspraken uitkraamt als ‘eigen volk eerst’. Maar kunnen jullie alsjeblieft ophouden om bij de geringste maatschappelijke wrijving de zogenaamde 'woke kaart' te trekken? Je hoeft niet van álles een identiteitsstrijd te maken om stappen te willen maken op vlak van inclusie. Soms liggen de pijnpunten immers elders, zoals op sociaal-economisch vlak. Stop met alles een discussiepunt te maken over hoe zielig, aanstootgevend of vervelend iets is voor welbepaalde sociale en culturele groepen binnen de superdiverse samenleving. Soms hebben zij er niet eens om gevraagd.

Trouwens: wil je er echt helemaal voor gaan, doe het dan goed en wees consequent. Schrap dan carnaval helemaal. En Kerst, Sinterklaas, het Ramadanfeest, Pasen en andere vieringen. Geen Moederdag, Vaderdag. Dan pas maak je een statement met neutraliteit als argument. En uiteraard doen we dan alsof het schrappen van woorden en feesten alle uitdagingen binnen de diverse samenleving per direct oplost.

Net zoals het niet deugt om vanuit een (extreem rechts) ideeëngoed andersdenkenden de mond te snoeren, is het problematisch om telkens voor anderen te willen spreken.

Alle ironie terzijde: deze doorgeslagen politieke correctheid om, in dit geval, de woordkeuze van een viering zodanig ter discussie te stellen en hiermee een zekere' wokeness' uit te stralen, is schadelijker dan we denken. Want net zoals het niet deugt om vanuit een (extreem rechts) ideeëngoed andersdenkenden systematisch de mond te snoeren, is het problematisch om vanuit een woke-ingesteldheid voor anderen te willen spreken. Via deze retoriek zien we dat beide groepen zich (onbewust) als superieur beschouwen omdat ze de ‘ander’ als kennelijk infantiel zien.

Zoals Akyol in zijn column goed onderstreepte, zorgt dit soort heisa ervoor dat er een cultuuroorlog gevoerd kan worden op het belangrijkste politieke podium: in de Tweede Kamer. Hierdoor worden (socio-culturele) groepen tegenover elkaar uitgezet voor het winnen van kiezers en wordt er van de sociaaleconomische kwesties en bijbehorende dossiers te pas en te onpas een identiteitsstrijd gemaakt. Toevallig is het deze maand twintig jaar geleden dat het omstreden essay Het multiculturele drama van de Nederlandse hoogleraar Paul Scheffer verscheen. Dit essay maakte zowel in de politiek als daarbuiten veel los. Niet alleen omdat Scheffers pleidooi nogal resoluut was voor die tijd – de multiculturele samenleving is mislukt – maar ook omdat hij als linkse man voor die tijd met rechtse ideeën naar buiten kwam.

Een identiteitsdebat omwille van het debat zelf, en niet om werkelijk stappen te maken is volgens mij het grootste (multiculturele) drama anno 2020

Nu zou hij zo’n essay niet snel meer schrijven, zei hij in een interview. In lijn hiervan denk ik dat anno 2020 het grootste (multiculturele) drama zit in polarisatie: een identiteitsdebat omwille van het debat zelf, en niet om werkelijk stappen te maken. En hier heeft links zelf ook een aandeel in. Het meest verontrustende aan overdreven politieke correctheid is dat op een gegeven moment de echte sociale problemen die bijvoorbeeld linkse activisten terecht aankaart, gebagatelliseerd of zelfs als gezeur afgedaan worden. Extremen vergroten immers elkaar.

Een voorbeeld hiervan zagen we afgelopen week in Tilburg waar een vrouw met een Chinese achtergrond racistisch toegezongen werd door een groepje mannen, geïnspireerd op het omstreden coronaviruslied van het Nederlandse radiostation Radio 10. In het Belgische Aalst gingen sommige feestvierders zelfs een onsmakelijke stap verder. Onder het mom dat je tijdens carnaval met alles de spot mag drijven, vonden sommigen dit een vrijkaart voor antisemitisme uitlatingen. Maar het debat dat hieruit volgt, is niet langer inhoudelijk meer. Het heeft meer met provoceren om te provoceren te maken en mist goed fatsoen.

Natuurlijk is het soms nodig om ophef te maken over de lading van een feest of viering. Dan is het een goed om je af te vragen: voor wie is iets een feest en voor wie niet? Inclusief taalgebruik houdt rekening met wie, waarom en op welke manier en in welke context aan het woord is. Maar inclusief taalgebruik gaat verder dan aan de lopende band ‘woke’ willen zijn.

Als we dus een debat over taalgebruik willen voeren, laten we het dan alsjeblieft zinnig houden. Als het debat systematisch om het debat zelf gaat en niet om de inhoud, klopt er iets niet: het leidt de aandacht af van de werkelijke maatschappelijke uitdagingen. Dat is spijtig. Een actie zoals in Zevenaar leek daarom voor de ‘woke’ organisatoren een stap vooruit op vlak van maatschappelijke inclusie, maar is daarom in de praktijk twee stappen achteruit.

Met linkse groet
Sakina