Dood van een tafelspringer (mozaïek)

Rekto:verso schoof vijf uiteenlopende stemmen dezelfde vraag toe: welk kunstwerk van de jongste vijf jaar vangt voor jou het beste onze tijdsgeest? Best een subjectieve vraag, zou je denken. Tot je merkt hoe sterk de antwoorden naar elkaar neigen.

Eind mei 2017 werd het internet opgeschrikt door een Instagramfoto van de Amerikaanse comédienne Kathy Griffin, waarop ze het afgehakte hoofd toonde van paljas suprême Donald Trump. De heisa was aan me voorbijgetrokken omdat ik, allang voor de nar koning werd, een Trump blocker geïnstalleerd had op mijn linken met de buitenwereld. Ik werd toen al misselijk van de manier waarop Mr. Trump de aandacht opeiste. Tafelspringers irriteren me. Bovendien houdt mijn Amerikaanse echtgenoot me uitstekend op de hoogte.

De respons op de foto was overweldigend en universeel negatief. Nog voor ik de foto te zien kreeg, hoorde ik dat Griffin zich publiekelijk verontschuldigde. Ze tweette dat ze ‘uiteraard eender welke vorm van geweld (…) niet tolereerde!’ Dat was niet genoeg om de verontwaardiging te stoppen. Dus volgden een filmpje en de nog simpeler geformuleerde boodschap: ‘Het spijt me. Ik ging te ver. Ik zat fout.’

Toen ik de foto zelf uiteindelijk zag, verbaasden die verontschuldigen me. Het beeld is onthutsend. Weinig mensen zouden het in hun woonkamer hangen, omdat het mooi past bij het bankstel en de gordijnen.

Wanneer de waanzin onbevattelijk is, past een extreme reactie. Wanneer alleen tweets of leukerige memes de aandacht nog kunnen vasthouden, zijn foto’s een logische volgende stap.

Tweeten met stijl

De foto van Griffin is gruwelijk én schitterend. Ze draagt een blauwe jurk, traditioneel de kleur van de Amerikaanse Democraten. Het hoofd van Trump is het bloedrood van de Republikeinen. Het wit van de achtergrond maakt het kleurenpalet van de Amerikaanse vlag compleet. Subtiel is het niet. Je moet vechten met gepaste wapens. Subtiliteit werkt niet in Trumps Amerika.

Wie dat wil, kan zich buigen over het feministische aspect of de echo van een Bijbels tafereel dat kunstenaars al heel lang afbeelden. Daar ga ik me in een stukje van amper 3.000 tekens niet aan wagen. Maar net als Trump zelf eist deze foto bigly de aandacht.

Een deel van de verontwaardiging, waaronder die van la naranja grande Trump, stelde dat de vorige president nooit het mikpunt was van dit soort aanvallen. Mijn echtgenoot googelde binnen de minuut een resem foto’s van Obama-poppen bij elkaar. Ze hingen aan robuuste boomtakken. Even gewelddadig en frappant, maar in mijn ogen geen kunst. De opgeknoopte poppen zijn niets meer dan uitingen van frustratie en haat. De foto van Griffin daarentegen is gestileerd.

Minder dan vierentwintig uur later lag het internet opnieuw in een stuip door een tweet van Trump zelve, waarin hij het woord ‘covfefe’ op de wereld losliet. Iedereen was klaar voor een zoveelste fluffy nieuwsitempje, een nieuw rondje grappige tweets en memes. Ik vermoed dat Kathy Griffin opgelucht ademhaalde, dat ze niet langer gespreksonderwerp nummer één was. Je moet ook nog naar de winkel kunnen om brood te kopen.

Maar de verontschuldigingen zijn jammer. Misschien was de foto alleen als grap bedoeld. Ik zie de hele tijdsgeest van 2017 in die ene gewraakte foto.