Een test (van het) publiek

De liefdesperikelen met zijn geboorteland in de voorstelling I Love (And Hate) You Iran leverden de jonge theatermaker Armin Mola een verbanning op uit Iran. Zijn nieuwe voorstelling I Love (And Hate) You Belgium gaat over zijn haat-liefdesrelatie met België, het land waar hij opgroeide. Waagt hij het om even scherp te zijn voor zijn tweede moederland?

‘Wat is er in België?’ Met die vraag wandelt Armin Mola de spot in, in de gedaante van zijn vader, en vertelt hij ons hoe hij met twee zonen het land ontvluchtte. Het is met een bang hart dat ze vertrekken. Aangekomen in het asielcentrum van Lanaken is de trots over hun afkomst nog intact: de jonge Armin gaat op een tafel staan en zingt, guitig en fier, het Iraanse volkslied. Het is pas wanneer de Brabançonne door de boxen schalt dat de identiteitskwestie een zoektocht wordt en de vraag zich opwerpt wat het betekent om Belg te zijn.

In Iran zijn mensen warm, in België koud. Met enkele clichématige typeringen plaatst Mola zich in de positie van buitenstaander en etaleert hij zijn blik op de Belgische cultuur. Enfin, toch als we spreken over cultuur met een kleine c: frieten, bier, wafels en chocolade. Zwart, geel, rood. Hij rapt over De Romeo’s, improviseert op typische kermismuziek en waagt zich aan traditionele volksdansen. Hij switcht tussen verschillende micro’s en stemmen. Even vaardig als hij springt tussen disciplines, jongleert hij met culturele referenties.

Niet elke culturele referentie voelt even gegrond of effectief. Toch slaagt Mola erin om een verdoken laag van onze samenleving bloot te leggen.

Niet elke culturele referentie voelt even gegrond of effectief. Toch slaagt Mola erin om een verdoken laag van onze samenleving bloot te leggen. Hij laat ons voelen hoe het is om telkens opnieuw te horen ‘Maar Armin, jij bent een van de goei’. Wie zijn dan de slechten? Aangezien het merendeel van het publiek enkel met een lach weet te reageren, is het onduidelijk of de retorische kracht van die vraag goed is binnengesijpeld. Want de Limburger, Kempenaar, West-Vlaming … die Mola met zijn sappige switch in dialecten weet te vertolken, bedoelt het goed en beweert keer op keer geen racist te zijn, maar gewoon de ‘waarheid’ aan het licht te brengen. Mola lijkt zijn publiek te testen.

Test het publiek maar, Armin Mola. Laat ons ongemak voelen. Gooi nog wat zout op de wonde. Maak het ons onmogelijk een slip of the tongue te tolereren – ja, ook leeftijd en traditie zijn geen excuus meer voor verdoken racisme. Het is makkelijk om ons te verstoppen achter humor en satire, achter spel en theater. Wat in Iran heeft geleid tot censuur, moet in België, een toch vrij democratisch land, beter kunnen, en we moeten het beter willen kunnen.

Armin Mola toont met I Love (And Hate) You Belgium hoe theater impact kan hebben, balancerend tussen scherts en scherpte.