F A G G O T S: Buitenaardse vlucht

In Tibau Beirnaerts solo F A G G O T S, mee geschreven door Laurens Aneca en geprogrammeerd op Theater Aan Zee, neemt die de toeschouwers mee naar een planeet die bestuurd wordt door, u raadt het al, 'faggots'. Schuilt er vrijheid in het ten volle uitleven van fantasieën?

Terwijl het publiek plekjes zoekt in de cirkel stoelen in het nauwelijks verlichte Maritiem Instituut Mercator, wandelt Tibau Beirnaert in huidkleurig ondergoed op hun tippen door de ruimte. Pastelpaars, vochtig haar hangt voor hun ogen terwijl die de bezoekers schuchter bekijkt. Langzaam begint die te kronkelen, met bewegingen die doen denken aan een veulen dat ter wereld komt. De geboorte klinkt moeizaam, maar heeft bij momenten iets weg van dansbewegingen uit een queer bewegingstaal; specifiek de vogue-subcultuur. Opeens staat Beirnaert in een lichtcirkel, de armen open. Terwijl de imposante stem van Bavo Buys vanuit de luidsprekers, in de eerste persoon, vertelt over hoe die als kind gepest werd door een groepje dat zichzelf 'the men' noemde, maakt Beirnaert geanimeerde bewegingen alsof die zélf de woorden uitspreekt. Het is namelijk hun verhaal. De verteller, gespleten in lichaam en stem, spreekt over hardheid en geweld. Maar vanavond zal die ons meenemen in fantasieën. Want misschien is er wel bevrijding te vinden in overdrijving, of beter; 'exaggeration'. Waarom in het Engels, anticipeert Beirnaert de vraag? Omdat het makkelijker is te overdrijven in het Engels.

Beirnaert bouwt voor onze ogen een planeet op, genaamd 'Ramrot'. Buys’ stem vertelt over 'the poor fellowship of the faggots', die hier vroeger onderdrukt werd door 'the men'. We zijn beland in een soort queer Tolkien. Heel snel al stierven alle mannen, omdat ze niet aangepast waren aan de omstandigheden. Eindelijk konden de faggots hun eigen manier van leven ten volle verkennen. Is Ramrot de ultieme safe space?

Orgastische heling

Terwijl futuristische krijgsmuziek op de achtergrond galmt, houdt Beirnaert triomfantelijk iets wat lijkt op een grote speer in de lucht. Het oplichtende decor doet denken aan een verzameling hemellichamen in een donker universum. Ramrot wordt snugger voltooid door Beirnaert, die de speer in het midden van de ruimte plaatst: de speer blijkt een danspaal te zijn. Wanneer de lichten plots aangaan, zien we Beirnaerts zonet verwisselde kostuum duidelijker: hun lange, blauwe haren, zwarte lenzen, en lichaamsbedekking van netten en mossige versiersels doen denken aan een sirene, en staan in fel contrast met het naakte, kwetsbare lichaam uit de vorige scènes. Op deze planeet kan de faggot volop leven.

Terwijl Beirnaerts paaldansen een demonstratie geeft van een ander soort zwaartekracht op deze planeet, weidt de verteller uit over niet alleen de helende energie opgewekt door orgasmes, 'the puck', maar vooral over de bizarre seizoenen op deze planeet. Het voortdurend veranderende klimaat, dat mee bijdroeg aan de ondergang van 'the men,' zorgt voor de noodzaak van voortdurende transformatie. Een aantrekkelijke en empowering allegorie voor de grensdoorbrekende experimentatie in alle facetten, waarvoor de queer gemeenschap bekend staat. Precies daarom is het zo jammer dat net de momenten van overgang en transformatie in de voorstelling dramaturgisch ietwat onoverwogen aangepakt worden. Wanneer Beirnaert bijvoorbeeld tijdens een kostuumwissel simpelweg vraagt aan het publiek om de ogen te sluiten, zich snel omkleedt, en twee minuten later vraagt om de ogen weer te openen, lijkt het bijna alsof dit een last-minute oplossing was. Tijdens een andere omkleedsessie dienen we enige tijd te kijken naar de danspaal die oplicht en weer donker wordt, opnieuw en opnieuw, terwijl er een soort onderzeese ambientmuziek op de achtergrond klinkt. Een wachtmuziekje, als het ware.

Gelukkig zijn de kostuums in deze voorstelling, verzorgd door Brende Eschauzier en Marie Baudoncq, het wachten wel waard. Want wanneer Beirnaert nog maar eens opkomt, deze keer in een majestueus donkerblauw tule ensemble, gigantische plateaustiletto’s en een pruik van donkerblauw, opgestoken haar, doet die denken aan de decadente figuren uit het Capitool in de Hunger Games-trilogie.

Rouwen om illusie

Zelfs voor de faggots is volledige vrijheid geen vanzelfsprekendheid op Ramrot. De stem vertelt namelijk ook over het vele veinzen: het veinzen van een maatschappij, het veinzen van vrijheid, het veinzen van een leven. Meer en meer onthult zich een rouwproces, om wat zelfs deze planeet niet kan zijn. Dit besef lijdt tot een soort sterven – maar wel eentje waaruit Beirnaert na enige tijd ontwaakt met een been stijf in de lucht, begeleid door een luide ‘SLAY’; uit hun éigen mond dit keer. Het kostuum gaat uit. De performer interageert nu voor het eerst met de ‘crying cishets’ in het publiek, in een stem die opnieuw doet denken aan het Tolkien-universum, maar dit keer aan Sméagol. De wedergeboorte gebeurt ook hier niet zonder slag of stoot, letterlijk. Beirnaert slaat zichzelf, valt neer, huilt, en komt weer recht. Hier wordt hun tekst een stuk minder coherent, maar vang je flarden op over ‘forgetting as a practice’. De gewelddadige worsteling van de faggot, gedesillusioneerd terugkerend van hun idyllische faggot-planeet, is hier in het felle licht extra duidelijk. Maar zelfs in hun lijden, in het vallen, blijft Beirnaert in en uit een soort drag-persona kruipen, never missing a pose. Pijn en humor gaan bewonderenswaardig hand in hand in de volledige voorstelling.

De stem van Buys van eerder, zo besef je nu, was één van de fantasieën van Beirnaert, die een soort afstand inhield tot de werkelijkheid. Ondertussen volledig gestript van alle hulpmiddelen bij de 'overdrijving' op Ramrot in de vorm van kostuum, licht, muziek of stripperspaal, lijkt Beirnaert nu dan ook naakter dan ooit. Kwetsbaar zoekt die specifieke toeschouwers op, en vraagt om van deze faggot te houden. Er hangt een zekere spanning in de lucht. Hier zitten we, in een cirkel, ongemakkelijk op onze stoel draaiend terwijl Beirnaert ons tergend lang, keer op keer, smeekt om aanvaarding en liefde. In contrast met de groteske wereld waar we zonet uitgeslingerd werden voelt deze kwetsbaarheid pijnlijk, wanhopig, en daardoor des te krachtiger. Ligt de bevrijding namelijk wel in de overdrijving van zonet, of blijft dat hangen op het niveau van fantasie?

Tibau Beirnaert en Laurens Aneca zijn er met F A G G O T S in geslaagd een voorstelling te maken die niet pretendeert een tijdelijke mini-utopie te creëren, een feeërieke 'safe space’, maar die ons net confronteert met de mogelijke grenzen van zo’n ruimtes. Want waar vind je als queer persoon, en specifiek als faggot, de warmte, zachtheid en troost die je zoekt? Wellicht is de uiteindelijke vrijheid niet te vinden rond een danspaal, of zelfs op een theaterfestival. Fantasiewerelden bieden heling, troost, gemeenschap, artistieke ontwikkeling, en zelfs humor. Ze zijn mateloos waardevol. Maar uiteindelijk moeten we het doen met onze eigen planeet – inclusief ‘the men’.