Geachte Kris Peeters,

Als muzikanten schrijven wij veel liever een song dan een opinie over politieke onwil. Maar door uw persmededeling van vorige week over de uitbetaling van auteursrechten door beheersmaatschappijen als SABAM, PlayRight… zetten we onze instrumenten noodgedwongen even aan de kant. In deze discussie is het noodzakelijk het hele plaatje te schetsen. Ook wat u zélf nalaat voor artiesten.

Als minister van Werk, Economie en Consumenten, bevoegd voor intellectuele eigendom, en in het bijzonder auteursrecht en naburige rechten, zegt u: ‘Auteurs en artiesten lopen ondertussen geld mis waar ze recht op hebben. Ik werk aan een actieplan om de schulden van auteursrechtenverenigingen aan auteurs en artiesten weg te werken.’ Sta ons toe die woorden even op hun waarheidsgehalte te toetsen.

Het klopt dat er bij alle Belgische beheersmaatschappijen samen een tegoed van honderden miljoenen pending is. Maar is dat echt zo verontrustend als u laat uitschijnen? Als dat tegoed er niet was, zou dat betekenen dat die organisaties wel uitkeren, maar niet meer innen. Even toelichten. Terwijl zij elk jaar gelden aan rechthebbende artiesten en andere partijen overmaken, innen ze in dezelfde periode nieuwe middelen bij betalingsplichtige gebruikers van artistieke content. Dat maakt dat er bij de beheersmaatschappijen op ieder moment een verschuivende hoeveelheid geld in kas is.

Hopelijk suggereert u niet dat beheersmaatschappijen structureel geld oppotten en dus corrupt zijn of onkundig.

En ja, de hoogte daarvan varieert en fluctueert: door economische conjunctuur, de mate van gebruik van beschermde artistieke uitingen en de omvang van het culturele aanbod. Dat zijn namelijk veranderlijke factoren. Dat inningen de laatste jaren in stijgende lijn zijn gegaan, zoals u waarneemt, zegt dus niets over de snelheid waarmee de beheersorganisaties uitkeren aan de rechthebbenden.

Door deze kenmerken van het collectief beheer niet te benoemen, blijft er in uw communicatie enkel suggestie over. Zelfs insinuatie. Hopelijk wil u de dingen gewoon simpel voorstellen. En hopelijk suggereert u niet dat beheersmaatschappijen structureel geld oppotten en dus corrupt zijn of onkundig. Dat zou namelijk een serieuze motie van wantrouwen zijn. Als muzikanten (én coöperanten van deze beheers-maatschappijen) zijn we bij zo’n negatief daglicht niet gebaat.

Ook bij die ‘schulden’ vergeet u iets te vermelden. De honderden miljoenen waarvan sprake gaan niet uitsluitend naar auteurs en artiesten. Ongeveer de helft ervan zijn geïnde rechten voor uitgevers, platenproducenten en audiovisuele producenten. Misschien geeft u graag een draai aan de financiële realiteit (aan de hand van achterhaalde cijfers uit 2015 nota bene) om iedereen te doen geloven dat het u allemaal te doen is om het welzijn van de creatieve gemeenschap van auteurs en uitvoerende kunstenaars?

Desinformatie en eigenlof

Sta ons toe daar stilaan sceptisch over te worden. Uw persbericht leest eerlijk gezegd eerder als een recuperatie van de belangen van artiesten. De beheersmaatschappijen zijn immers coöperatieven waarin wij artiesten en andere rechthebbenden een vennootschapsaandeel hebben. Wij kunnen invloed uitoefenen op de besluitvorming, wij verkiezen bestuurders, stellen (vaak zeer kritische) vragen over de werking, over de jaarverslagen en andere relevante elementen van de bedrijfsvoering van de organisaties. Wij ZIJN Sabam en wij ZIJN PlayRight, met andere woorden.

U rijdt voor de creatievelingen, zegt u? Dan toch eerder achteruit, me dunkt.

We hanteren daar processen van interne democratie, die overigens door de wet zijn opgelegd en nauwgezet gecontroleerd worden door een geëigende controledienst in de schoot van uw administratie. Die controledienst – en ook u dus – is trouwens perfect op de hoogte van de samenstelling van de uitstaande rechten, aangezien alle beheersvennootschappen strenge rapporteringsregels moeten navolgen. U kan tot op de euro nagaan welke inningen simpelweg in afwachting zijn van verdeling, welke rechten betwist worden en voor welke geïnde rechten nog informatie wordt ingewacht rond de betrokken rechthebbenden of de frequentie van gebruik door een betalingsplichtige. Ook daarom is de bewering dat het hier gaat om ‘schulden van auteursrechtenverenigingen’ dus foutief.

Niet erg netjes is ook dat u zegt dat u onlangs het initiatief nam tot een wet die beheersvennootschappen verplicht om rechten uit te keren binnen de negen maanden na het jaar van inning. U weet goed genoeg dat dit geen vrucht van uw eigen arbeid is, maar de simpele consequentie van de verplichte implementatie van een Europese Richtlijn uit 2014. Een omzetting waarmee de Belgische staat – u dus – trouwens al een jaar te laat was.

Door wetgevend werk in 1994 en 2009 was ons land eigenlijk al lang bedeeld met zowat de strengste regelgeving en controle op de werking van beheersvennootschappen in heel Europa. En eigenlijk bracht die bewuste implementatie in België niet eens veel bij, aangezien de beheersvennootschappen (dat mag ook al eens in België) al jaren voorop liepen. En dan die maximumdrempel op de beheerskosten van beheersvennootschappen, waar u zich eveneens op beroemt? Die werd al ingevoerd in 2014. Inderdaad, vóór u de bevoegde minister werd.

Gemiste kansen

Dus in alle eerlijkheid, geachte heer Minister, uw desinformatie en eigenlof geuren onfris. Want als u artiesten echt een warm hart toedraagt, waarom blijkt dat dan tot nog toe nergens uit uw beleid als bevoegd minister? Hier komen de lastige vragen.

Waar blijft het sluitende wettelijke kader inzake kabelrechten waar auteurs en uitvoerende kunstenaars al vele jaren op wachten? Eigenlijk zouden hen tientallen miljoenen euro moeten toekomen, maar bij gebrek aan de nodige rechtsmiddelen voor onze collectieve beheersvennootschappen blijft al dat geld plakken waar het niet thuis hoort. En hoe staat het met de billijke vergoeding voor acteurs, die net zoals muzikanten recht hebben op een vergoeding voor hun prestaties die het publiek te zien krijgt? Drie jaar schoof u de uitvoering van de wetsbepalingen voor u uit, om dan bij het begin van deze zomer – iedereen op vakantie, ideaal moment – een wetsontwerp te droppen dat beoogt om die vergoeding alweer af te schaffen.

Met halve waarheden en hele onwaarheden moet verhuld worden dat uitgerekend uzelf de geldstromen inperkt.

En dan moeten we het ook nog hebben over de inningsmodaliteiten en tarieven van de billijke vergoeding voor muzikanten. Die dreigen op spectaculaire wijze uitgehold te worden door een Koninklijk Besluit in the making dat uw stempel draagt. U rijdt voor de creatievelingen, zegt u? Dan toch eerder achteruit, me dunkt.

En wat met de billijke vergoeding voor digitale exploitatie (streaming en downloading) van de werken van auteurs en de prestaties van uitvoerende kunstenaars? Wat met de noodzakelijke modernisering van de thuiskopievergoeding in antwoord op de voortschrijdende opslag in de cloud? Het zijn levensbelangrijke kwesties voor de creatieve sector, waarover we u nog nooit hebben gehoord – laat staan dat de Belgische regering daarover op het Europese forum al een standpunt innam die naam waardig.

Halve waarheden en hele onwaarheden over de beheersvennootschappen en hun geldstromen lukken wel. Daarmee moet verhuld worden dat uitgerekend uzelf die geldstromen inperkt. Voor het goed van auteurs en artiesten, zegt u? De vervelende waarheid is dat een bevoegde minister nog nooit zo weinig actie heeft ondernomen voor de kleine, hardwerkende ondernemers die auteurs en artiesten (ook) zijn. Dat vinden wij een gemiste kans. We bespreken graag met u hoe we samen vooruitgang kunnen boeken. Want wij verdienen beter. En u kan – dat weten we zeker – ook veel beter.