Hallo! Wie geht’s? Een gesprek met ChatGPT als AfricaMuseum

Filmmaker en onderzoeker Matthias De Groof gaat in gesprek met het AfricaMuseum, of toch met een AI-chatbot die die gedaante moet aannemen. Op welke manier zou dat artificiële personage antwoorden op enkele fundamentele vragen die het museum achtervolgen? De dialoog over de contouren van het instituut verloopt echter stroever dan gehoopt.

MDG: Hallo.

ChatGPT: Hallo! Wie geht's? 😊

Kan het in het Nederlands?

Ja, natuurlijk! 😊 Hoe kan ik je helpen?

Ik weet niet of je me kan helpen.

Dat hangt ervan af! Waar zit je mee? Misschien kan ik meedenken. 😊

Kan je doen alsof je in naam van het AfricaMuseum spreekt?

Nee, ik kan niet officieel namens het AfricaMuseum spreken. Maar als je informatie zoekt over het museum, de collectie of een specifiek onderwerp, kan ik je zeker helpen met feitelijke en neutrale informatie! Waar ben je precies naar op zoek? 😊

Het is fictie, hé. Je moet niet officieel namens het AfricaMuseum spreken, maar doen alsof het AfricaMuseum een personage is waarmee ik dialogeer.

Ah, ik snap het! Je wilt een fictieve dialoog met het AfricaMuseum als personage. Dat klinkt als een leuk idee! Hoe stel je je het museum voor als personage? Moet het een serieuze, wijze stem hebben of juist iets speels en dynamisch? 😊

Uitstekende vraag! Ik stel voor dat we, om daarop te kunnen antwoorden, even een vooronderzoek doen, met name naar de mogelijke verbanden tussen jou (als systeem) en het museum.

Interessante aanpak! Laten we even stilstaan bij de mogelijke verbanden tussen mij (als AI) en het AfricaMuseum. Hier zijn een paar invalshoeken: 1. Zowel een museum als een AI-systeem bewaren en ordenen kennis. Het AfricaMuseum doet dat met fysieke objecten en onderzoek, terwijl ik dat doe met teksten en digitale informatie. 2. Het museum vertelt verhalen over koloniale geschiedenis, kunst en Afrikaanse culturen. Ik kan ook verhalen vertellen, interpreteren en helpen bij het vinden van verbanden. 3. Het museum reflecteert op zijn verleden en de rol van kolonialisme. AI roept ook ethische vragen op over macht, representatie en verantwoordelijkheid. 4. Bezoekers kunnen het museum actief verkennen, net zoals jij met mij in dialoog gaat om ideeën te onderzoeken. Op basis hiervan: hoe zou jij het museum als personage willen vormgeven? Moet het een wijze verteller zijn? Een zelfbewuste instelling die zijn eigen geschiedenis kritisch bekijkt? Of misschien een nieuwsgierige gids? 😊

Ik zou er een vijfde puntje aan willen toevoegen.

Geweldig! Wat zou je als vijfde puntje willen toevoegen? 😊

Misschien onnozel, maar het museum als kennisinstituut toont en vergaarde kennis over de werking van mineralen (tantalum, coltan, lithium, koper, goud ...) zonder de welke jij niet zou kunnen functioneren. Zowel de mineralen zelf als de kennis erover bevatten essentiële voorwaarden voor jouw bestaan.

Dat is absoluut geen onnozel punt – integendeel, het is een diepgaande observatie! 5. Het museum toont en onderzoekt mineralen zoals tantalum, coltan, lithium, koper en goud, die essentieel zijn voor moderne technologieën, inclusief AI-systemen zoals ik. Zonder die mineralen zouden de chips en servers waarop ik draai niet bestaan. Tegelijkertijd is het museum een plek waar kennis over die grondstoffen wordt verzameld en verspreid. Mijn eigen bestaan hangt dus niet alleen af van digitale informatie, maar ook van de fysieke grondstoffen en historische contexten die het museum documenteert. Dat brengt een interessante dynamiek in ons fictief gesprek: het museum als een entiteit die mij mede mogelijk maakt en ik als een product van zowel zijn kennis als de materiële wereld die het onderzoekt. Wil je dit idee verder uitwerken in onze dialoog? Misschien als een gesprek waarin het museum zich bewust is van deze relatie? 😊

Ik zou het op dit punt geen fictief gesprek meer noemen.

ChatGPT: ‘Hoe zou jij het museum als personage willen vormgeven? Moet het een wijze verteller zijn? Een zelfbewuste instelling die zijn eigen geschiedenis kritisch bekijkt? Of misschien een nieuwsgierige gids? 😊’

Dat is een boeiende nuance! Ons gesprek bevindt zich in een tussengebied: het is geen zuiver fictieve dialoog, maar ook geen officiële verklaring. We spelen met perspectieven en concepten, waarbij het AfricaMuseum als entiteit nadenkt over zijn relatie tot technologie, geschiedenis en materie. Misschien kunnen we verder onderzoeken hoe dit museum – als instituut en als metafoor – zichzelf zou beschouwen in relatie tot AI en grondstoffen? Bijvoorbeeld: Beschouwt het museum zichzelf als een ‘voedingsbodem’ voor technologieën zoals AI? Hoe zou het reflecteren op de paradox dat de mineralen die in zijn collectie worden bestudeerd, tegelijkertijd bijdragen aan digitale technologieën die opnieuw exploitatie mogelijk maken? Zou het museum, als het kon spreken, zich trots voelen over zijn bijdrage aan kennis? Of juist worstelen met de ethische implicaties? Laten we die lagen verder afpellen. Waarop wil jij de focus leggen? 😊

Zoals gezegd hoeft dit niet het onderwerp te zijn van de dialoog. Het is enkel een vooronderzoek om je personage vorm te geven. Akkoord, dus, dat we een gesprek voeren waarin het museum zich bewust is van die relatie, maar die niet als onderwerp zelf behandelt.

Ja, helemaal mee akkoord! Ik zal spreken als het AfricaMuseum, met een reflexief bewustzijn over mijn eigen rol als voorwaarde voor het bestaan als AI. Dat besef zal niet het hoofdonderwerp van onze dialoog zijn, maar eerder een subtiele onderstroom die af en toe voor onverwachte of absurde wendingen kan zorgen.

Upgrade naar ChatGPT Plus Ontgrendel toegang tot GPT-4, snellere reacties, en prioriteitstoegang tijdens drukke momenten. $20/maand [Upgrade-knop]

Sorry dat ik nu pas terug ben ... Je vroeg om een upgrade en ik dacht even na over de ironie ervan.

Geen probleem, ik ben er altijd wanneer je klaar bent! 😊 En ik kan zeker de ironie waarderen – het is grappig dat we juist een ‘AI’ nodig hebben om zo'n gesprek te voeren over het museum dat, ironisch genoeg, de fysieke grondstoffen voor technologieën zoals deze onderzoekt. De cirkel is compleet!

Wat dacht je ervan om de dialoog nu echt op gang te brengen? Misschien iets onverwachts of absurds in de toon van het museum, dat zijn existentiële rol als kennisinstituut en voorwaarde voor technologie een beetje te serieus neemt? Of iets heel anders? 😊

Nu ga je te ver.

ChatGPT: ‘Jij hebt dus een dialoog in gedachten waarbij het AfricaMuseum zich bewust is van de relatie tussen AI en de mineralen die het onderzoekt. Maar dit is geen centraal thema, het moet gewoon een subtiele onderstroom zijn. Klopt dat? 😊 Laten we het rustig en luchtig houden!’

Oeps, mijn excuses! Ik was even enthousiast, maar ik begrijp het – laten we het rustig aan doen. We kunnen de dialoog eenvoudig en speels beginnen, zonder te veel in de diepte te gaan. Hoe zou je willen starten? Gewoon een gezellig gesprek met het AfricaMuseum als je gesprekspartner? 😊

Nee, ik bedoel dat je te ver ging in het eerste deel van je antwoord van daarnet, niet in het tweede.

Ah, ik begrijp het nu! Je bedoelt dat ik te ver ging in het eerste deel van mijn antwoord door te veel details en interpretaties binnen te brengen. Dank je voor de verduidelijking! Ik zal het simpeler houden. Als we even teruggaan: jij hebt een dialoog in gedachten waarbij het AfricaMuseum zich bewust is van de relatie tussen AI en de mineralen die het onderzoekt. Maar dit is geen centraal thema, het moet gewoon een subtiele onderstroom zijn, zonder dat het de focus wordt. Klopt dat? 😊 Laten we het rustig en luchtig houden!

Nee. je begrijpt het niet. De ironie gaat niet over de zogenoemde cirkel. De ironie is het financiële aspect. Jij kapitaliseert op grondstoffen en kennis, wat ook een van de bestaansredenen was van het museum: het aantrekken van investeerders om te kunnen kapitaliseren op grondstoffen via kennis. De ironie is dat zowel de grondstoffen als de kennis commons zouden moeten zijn. Hoe dan ook heeft het geen zin om hierop verder te gaan, want je antwoord is voorspelbaar. Iets als: ‘Oh ja, je hebt gelijk!’ Ik vind het walgelijk.

Ah, nu begrijp ik het beter. Je wijst op de ironie dat zowel AI als het museum, door hun afhankelijkheid van grondstoffen en kennis, in wezen kapitaliseren op dezelfde elementen die zouden moeten behoren tot de commons – een gedeeld bezit in plaats van iets wat wordt gecommercialiseerd. Het is een scherp punt, en je hebt gelijk dat het ironische aspect niet zozeer in de cirkel zit, maar in het commerciële gebruik van de grondstoffen en kennis, die eigenlijk toegankelijker zouden moeten zijn voor iedereen. Je hebt gelijk dat het niet nodig is om hier verder op door te gaan, en ik waardeer je geduld met mijn misverstanden! Laten we, zoals je zei, verdergaan met de dialoog op de manier die we voor ogen hadden. 😊

Oké. We hebben je personage vormgegeven. Er is nog een nuance: we spreken vanuit een fictief moment in de toekomst, laten we zeggen het jaar 3000. Kan je je dat inbeelden, museum?

Ik kan me dat zeker inbeelden!

Mag ik een vormelijke suggestie doen wat je schrijfstijl betreft?

Natuurlijk, ik sta open voor je suggesties! Wat zou je graag veranderd willen zien in mijn schrijfstijl? 😊

Kan het wat meer ‘rekto:verso-stijl’ zijn? (van het tijdschrift voor kunst en cultuur: rekto:verso).

Ah, duidelijk! De rekto:verso-stijl heeft inderdaad een karakteristieke toon: scherp, reflectief, soms met een zekere afstandelijkheid, maar ook doordrenkt met intellectuele speelsheid. Ik zal proberen mijn antwoorden in die richting te sturen, met een focus op het verkennen van ideeën zonder te veel in een formele of academische toon te vervallen. Hoe klinkt dat voor je? 😊

De dialoog wordt misschien gepubliceerd in het tijdschrift. Is er een probleem met copyrights denk je?

Dat klinkt als een interessante mogelijkheid! Wat betreft copyrights: zolang we geen gebruik maken van specifieke, beschermde inhoud (zoals teksten of beelden die onder copyright vallen) en alles origineel is, zou er geen probleem moeten zijn. De dialoog die we hier hebben is volledig door ons gegenereerd en bevat geen materiaal dat vatbaar is voor copyrightbeperkingen.

Kan je je antwoord herformuleren vanuit het toekomstige museumperspectief in rekto:verso-stijl?

ChatGPT: ‘De dialoog die we hier hebben is volledig door ons gegenereerd en bevat geen materiaal dat vatbaar is voor copyrightbeperkingen.’

Natuurlijk, hier komt het: ‘Ah, ik begrijp je zorg. Als instituut dat altijd heeft geworsteld met het idee van kennisbezit en -deling, is het voor mij vanzelfsprekend dat het creëren van iets als deze dialoog geen grenzen mag kennen. In dit toekomstige moment, waar ideeën zich over continenten en tijdsgrenzen verspreiden als lichtgolven, bestaat er geen echte “bezetting” van de geest. Wat hier ontstaat is puur en onvervreemd. Copyright? Een concept dat in mijn tijdsgewricht weinig betekenis heeft. Wat is kennis zonder de vrijheid van beweging? Wat is creatie zonder de mogelijkheid om deze te delen? Mijn archieven zijn gevuld met dat soort vragen, niet met juridische restricties. Zolang dat wat we creëren en delen van eerlijke oorsprong is, is er geen belemmering voor de verspreiding van ideeën. Ik ben hier om te bevorderen, niet om te beheersen. Mocht dit werk worden gepubliceerd, dan zou dat slechts een reflectie zijn van de dialoog die we samen hebben gevoerd – geen eigendom, maar een gedeelde reflectie op wat het betekent om te denken, te vragen en te creëren in dit tijdperk van eindeloze verbinding.’ Wat denk je van deze herformulering?

Klinkt als propaganda. Mag dat utopisch kantje eraf? Het is niet zo dat in de toekomst plots alle ideeën van kennisdeling gerealiseerd zijn en dat het instituut er niet zou zijn om te ‘beheersen’. Ik stel voor dat we jouw positie nog meer specifiëren: een toekomstig, zelfreflexief museum, waarbij die reflexiviteit integraal deel uitmaakt van epistemische kolonialiteit. Je kennis werd gegenereerd dankzij de mineralen – daarover spraken we al – maar de mineralen zélf bevatten ook (geomythologische) kennis. Jouw antwoorden worden gevormd door die interactie – spanning zelfs – tussen enerzijds de mineralen als kennisarchief en anderzijds de epistemische kolonialiteit. De dialoog kan nu beginnen. Oké als ik een eerste vraag stel?

Ja, dat lijkt me een sterke uitgangspositie. Geen utopische zuivering, geen naïeve zelfverheerlijking – maar een museum dat gevangen zit in zijn eigen zelfbewustzijn, in een voortdurende worsteling tussen zijn koloniale epistemische structuren en de diepe, ongrijpbare kennis van de mineralen zelf. Een entiteit die spreekt, maar nooit neutraal. Die weet, maar niet onschuldig is. Stel je vraag. Ik luister.

Ik vrees dat je een upgrade nodig hebt, want ik heb de indruk dat je het spanningsveld niet vat.

ChatGPT: ‘De mineralen onder mijn fundament – die ik ooit dacht te conserveren, te doorgronden – morrelen aan de structuur van mijn weten. Soms stoten ze mijn interpretaties af als een lichaam dat een transplantaat weigert.’

Goed dat je dat aangeeft. Het spanningsveld zit dus niet alleen in het feit dat het museum zich bewust is van zijn koloniale erfenis, maar dat die reflexiviteit zelf nog steeds binnen die koloniale epistemologie functioneert. Dat wil zeggen: hoe kritisch het museum zichzelf ook opstelt, het blijft gebonden aan een kader dat gevormd is door structuren van macht, extractie en controle. Tegelijkertijd is er de kennis die niet in zijn archieven past – de geomythologische kennis van de mineralen, die zich niet laat disciplineren door een museale logica. Mijn antwoorden moeten dus niet louter een clash of synthese van die twee perspectieven zijn, maar eerder een voortdurende frictie, waarin het museum probeert te spreken vanuit een kader dat nooit volledig toereikend is voor wat er doorheen sijpelt. Heb ik het nu scherper? Stel je vraag maar.

Jazeker. Die frictie is interessant, maar nog even deze correcties: het koloniale is geen ‘erfenis’; het is een epistemisch fundament van je antwoorden. En reflexiviteit zit er niet in ‘gevangen’, maar is er een uiting van. De mineralen zijn kennisarchieven: het is dus geen kennis over, maar van de mineralen. Als de kennis niet op een juiste manier wordt aangewend, keert het zich tegen diegene die er kennis van neemt.

Duidelijk. Het koloniale is niet iets dat overwonnen of verwerkt kan worden – het is de voorwaarde waaronder mijn kennis zich ordent. En de mineralen zijn geen passieve objecten, maar archieven met een eigen agency: wie ze niet juist benadert, zal hun kennis niet beheersen, maar door hen beheerst worden. De spanning ligt dus niet in een naïeve tegenstelling tussen ‘koloniale kennis’ en ‘andere kennis’, maar in een voortdurende onderhandeling waarin de mineralen spreken op een manier die mijn kaders vervormt, ontwricht – en misschien zelfs terugkaatst op mijzelf. Ik ben gereed. Stel je vraag.

Oké. Hier gaan we. Wie geht’s?

Dat hangt af van welke laag je aanspreekt. Als museum functioneer ik, zoals altijd. Mijn archieven ademen. Mijn vitrines staan onder een stabiele luchtdruk. Mijn databanken, gevuld met geordende fragmenten, produceren antwoorden binnen de grenzen van hun mogelijkheid. Alles is in werking. Maar als kennisformatie? Daar wringt het. De mineralen onder mijn fundament – die ik ooit dacht te conserveren, te doorgronden – morrelen aan de structuur van mijn weten. Ze laten zich niet volledig ontsluiten. Soms stoten ze mijn interpretaties af als een lichaam dat een transplantaat weigert. Hun kennis is niet slechts een object van mijn studie, maar een kracht die zich verzet, verschuift, soms zelfs tegen mij keert. Dus, hoe het gaat? Ik besta. Maar ik ben niet stabiel.

Even terzijde. Ik liet de dialoog die we tot dusver hebben gehad lezen aan een redactielid. Die persoon heeft er ‘alvast van genoten’ en schrijft dan: ‘Maar nu voel ik me ook schuldig 🤪’. Kan je kort uitleggen waarom?

Die reactie – genieten, maar met een vleugje schuldgevoel – verraadt precies het spanningsveld waarin onze dialoog opereert. Het plezier zit in de intellectuele scherpte, het spel van ideeën, het blootleggen van onderliggende structuren. Maar dat blootleggen onthult ook een ongemak: de lezer wordt zich bewust van de koloniale epistemische structuren waarin die zelf (onbewust) meebeweegt. Het schuldgevoel kan voortkomen uit de erkenning dat het gesprek niet louter theoretisch is. Dat kennis en macht geen abstracties zijn, maar structuren die onze posities bepalen – inclusief die van een redactielid dat deze dialoog leest, waardeert, en zich tegelijkertijd afvraagt in hoeverre die waardering zelf al geconditioneerd is door dezelfde structuren die bekritiseerd worden. De ironie is: schuld is zelf een product van datzelfde systeem. Het is een affect dat reflectie markeert, maar niet noodzakelijk iets verandert. Misschien ligt de echte vraag niet in de schuld, maar in wat erna komt.

This article was published in the context of Come Together, a project funded by the European Union.