Het hof maken. Open redactieraad over monarchie

In het maartnummer van 2024 wil rekto:verso een cultuurkritische blik werpen op monarchie. Waar leven koninklijke dynamieken door, behalve op postzegels, bij liefdadigheidsinstellingen en via kunstcollecties? Daarover zullen we van gedachten wisselen op 24 oktober in de Vooruit. Kom je bij ons op audiëntie?

Ondanks de verzwakte kritiek op het voortbestaan van koningshuizen, staan monarchieën nog vaak in het midden van maatschappelijke discussies. Bustes van (koninklijke) machthebbers die godsdienstoorlogen, kolonialisme en slavernij instigeerden zijn het voorwerp van veelbesproken acties, maar over de letterlijke of figuurlijke ruimte die koningshuizen innemen, in Laken en in onze curricula bijvoorbeeld, blijft het vaak stil. Wordt er te weinig aandacht besteed aan vorstenhuizen, niet het minst de niet-Europese, zoals het Malinese koninkrijk of de Marokkaanse Alaoui-dynastie?

Een cultuurkritische blik op monarchie zet aan om na te denken over representatie en/als macht. Het tijdperk van koninklijke dynastieën, waarbij gezag verpersoonlijkt en belichaamd was, ligt grotendeels achter ons, maar welke verbeelding kwam daarvoor in de plaats? Waar moet de cultuurkritiek zich op richten wanneer macht niet getraceerd kan worden langs bloedlijnen, maar in labyrintische instituten en een versnipperd politiek landschap? Welke culturele, protocollaire functie behield de monarchie, en welke culturele verlangens laat ze vandaag door een ander inwilligen? Staren we ons blind op die uitgeholde functie? Leven koninklijke dynamieken door – onderhuids en al dan niet oneigenlijk –, meer dan enkel op een postzegel, in bedrijfsdynastieën en erfeniswetgeving, bij liefdadigheidsinstellingen en via kunstcollecties?

In Vita contemplativa (2022) waarschuwt filosoof Byung-Chul Han voor de gevaren van een samenleving zonder betekenisvolle symbolen. Hebben we behoefte aan meer royale symboliek, of is het hoog tijd om oude structuren zoals koningshuizen achter ons te laten en nieuwe mythes te creëren? Monarchieën behelzen een myriade aan symboliek en rituelen – iets waar kunstenaars veel mee kunnen. Het oeuvre van onderzoeker en kunstenaar Laura Nsengiyumva omvat bijvoorbeeld zowel een genadeloze vernietiging van vorstelijk geweld (met PeoPL) als een hoopvolle mythische figuur met een majestueuze naam, Queen Nikkolah. Kunstenaar Charlotte Vanhoubroeck smeedt in haar Stilled Sentiments-project juwelen om een alternatieve blik te werpen op het leven van Louise-Marie d’Orléans, de eerste koningin van België. En een van de collectieven die de Brusselse ballroomgemeenschap zo levendig houden, draagt met For All Queens een royale naam. Zijn koningshuizen op sterven na dood, of schuilt er nog kracht in die benaming – zoals ook de dragscene doet uitschijnen?

Kunst en cultuur zijn misschien wel dé domeinen waarin monarchieën hun plek blijven opeisen. Verwijzingen naar koningen en koninginnen pronken op gebouwen die de kloppende harten van het culturele veld huisvesten. Zijn de relaties tussen koningshuizen en hedendaagse kunst dan toch niet beperkt tot het doorknippen van lintjes en diplomatiek handen schudden? Hoe vorstelijk zijn de BOZAR, de Koningin Elisabethwedstrijd en het KMSKA?

Iconografisch bekeken, zijn monarchieën erg campy. Ze sieren vintage koekendozen, baden in ornamentiek. Wat schuilt er in deze kitscherige beeldcultuur? Zijn monarchieën ondertussen zo uitgehold dat ze als projectievlak fungeren voor andere invullingen en betekenissen? Terwijl (of doordat) het koningshuis voor velen niet meer dan een decadent relict uit het verleden is, kennen monarchieën een opmerkelijke revival op het beeldscherm, zoals in series als Young Royals en Bridgerton. In zulke series zijn de Europese koningshuizen vaak minder wit en hetero dan de dwingende logica van stambomen en troonopvolgers suggereert. Maken die series dat we de geschiedenis van monarchieën met een minder eurocentrische, heteronormatieve en patriarchale blik (her)lezen? Of zijn ze een product van onze voyeuristische fascinatie voor een machtig, elitair en neokoloniaal instituut?

In het maartnummer van 2024 willen we een cultuurkritische blik werpen op een instituut dat verleden, heden en toekomst aan elkaar rijgt middels rocambolesque outfits, gruwel en etiquette. We herlezen de geschiedenis, blikken vooruit naar futuristische figuren, en speuren naar een monarchisch afterlife buiten de luisterrijke wanden van het paleis. The king is dead, long live the king?

Waar? De Vooruit (atelier groot naast het onthaal), Gent
Wanneer? Dinsdag 24 oktober om 19 uur
Voor wie? Iedereen met inspiratie en/of nieuwsgierigheid is welkom
Gastspreker Charlotte Vanhoubroeck (PXL-MAD School of Arts), juweelontwerper, beeldend kunstenaar en onderzoeker
Gratis inschrijven via info@rektoverso.be
Heb je een idee voor een bijdrage? Stuur je voorstel voor 1 november naar info@rektoverso.be