Hiphoplegende RZA over zijn film Cut Throat City en de kracht van creativiteit

Nadat RZA de hiphopwereld in lichterlaaie zette met zijn Wu-Tang Clan steekt de hiphoplegende nu Hollywood aan met Cut Throat City, een thriller over zwarte jongeren die aan hun lot worden overgelaten na orkaan Katrina. ‘Machthebbers moeten in actie schieten, maar daarvoor moeten ze eerst hun hebzucht overwinnen.’

Toen talent werd uitgedeeld, stond Robert Fitzgerald Diggs – de enige echte naam van RZA – duidelijk vooraan in de rij. In 1993 veroorzaakte de Brooklyn-resident nog schokgolven met Enter the Wu-Tang (36 Chambers), het iconische debuut van Wu-Tang Clan. Intussen gaat de officieuze Clan-leider na monsterhits als ‘C.R.E.A.M.’ en ‘Gravel Pit’, soundtracks voor Quentin Tarantino en gesmaakte rollen in onder andere Californication en American Gangster vooral door het leven als cineast van brutale actiefilms zoals The Man with the Iron Fists, Love Beats Rhymes en Cut Throat City, de brandend actuele thriller waarmee RZA zich nu definitief vestigt als a creative film force to reckon with.

Deze film over striptekenaar Blink, die probeert te overleven door casino’s te overvallen met zijn vrienden, is immers een explosieve heist thriller met Shameik Moore – de ster uit The Get Down en Into the Spider Verse – die thema’s als racisme, ongelijkheid en misdaad aansnijdt zoals enkel Amerikaanse rappers dat kunnen.

Wat zoekt een hiphoplegende uit New York in het door orkaan Katrina verwoeste New Orleans van 2005?
‘In die orkaan of New Orleans was ik aanvankelijk niet geïnteresseerd, maar wel in de vier vrienden die hun hoop na die ramp in wanhoop zien veranderen. Dat verhaal moest ik tonen. Een groep jongens die het slechte pad opgaan? I lived that story!’

‘Voor de Wu-Tang Clan heb ik verkeerde afslagen genomen. Ik wilde vooruit in het leven en misdaad leek me toen de enige optie’

Hoe bedoel je?
‘Ik herkende me echt in Blink, de illustrator die iets te vertellen heeft maar overal de deur tegen zijn neus krijgt en daardoor in een neerwaartse spiraal terecht komt. Voor ik de Wu-Tang Clan oprichtte, heb ik immers ook verkeerde afslagen genomen. Ik wilde vooruit in het leven en misdaad leek me toen de enige optie om eten op tafel te zetten. Of ik had het geduld er misschien niet voor om mijn geluk af te dwingen. Zulke jongeren die de kwaliteiten bezitten om iets moois van hun leven te maken maar de kansen en de ambities missen, zie je overal. In Londen, in Chicago, in mijn eigen stad Brooklyn maar ook in België.’

In Cut Throat City vertelt een bezorgde vrouwelijke flik aan Blink dat ‘een potlood hem verder zal brengen dan een geweer’. Kreeg jij ooit een gelijkaardig advies?
‘Ja, van mijn moeder! Dat is meteen ook de reden waarom ik het script heb aangepast want oorspronkelijk was de politierol van Eiza González voor een man geschreven. Nadat ik door een jury was vrijgesproken in een zaak waarvoor ik acht jaar achter de tralies had kunnen verdwijnen, gaf mijn ma me een ultimatum: kijk niet terug, go positive! Die tweede kans heb ik genomen. Ook dankzij mijn toenmalige advocaat. Hij vertelde me dat hij elke avond van de rechtszaal naar zijn villa aan een meer rijdt – zijn hemel op aarde. Toen keek ik naar mezelf en wist ik dat ik niet in een cel van 5 op 7 meter wilde eindigen. (lacht) Sindsdien heb ik negativiteit uit mijn leven geband. Want zoals in de Bijbel staat: voor elk slecht ding dat je doet, krijg je iets negatief terug maar voor elke goede daad die je verricht, krijg je een veelvoud terug.’

‘Een crisis treft arme gemeenschappen, meer bepaald zwarte gemeenschappen, altijd harder. Dat klopt toch niet?’

Zulke wijsheden raken in tijden van crisis snel bedolven. Had je deze film ook kunnen maken met de coronacrisis als achtergrond in plaats van de Katrina-catastrofe?
‘Het is tragisch om te zeggen, maar ja, dat zou zeker kunnen. Weet je, het is vijftien jaar geleden dat orkaan Katrina verwoesting bracht, maar vandaag zie je daar nog altijd de littekens van. Vooral in de armere wijken. Een crisis treft arme gemeenschappen, meer bepaald zwarte gemeenschappen, altijd harder. Dat klopt toch niet? Met COVID-19 is dat hetzelfde. Deze film maken met die crisis op de achtergrond zou eigenlijk nog griezeliger zijn. De ravage van Katrina was zichtbaar en tastbaar terwijl het gevaar bij corona nu onzichtbaarder en sluipender is.’

Het gevaar in Cut Throat City is toch vooral hetgeen de mensen elkaar open en bloot aandoen?
‘(denkt na) In New Orleans is er een verkeersbord waarop ‘CTC’ staat. Dat betekent ‘cross the canal’ maar de locals hebben er Cut Throat City van gemaakt omdat over het kanaal het arme stadsdeel is waar veel gangsters rondlopen. Toch heerst daar een hechte sfeer. Dat komt door de moeders die daar wonen. Er is geen enkele vrouw die een verloskamer binnengaat en hoopt dat ze daar a tough gangsta motherfucker op de wereld zal zetten. Dat bestaat niet. De vrouwen in zulke communities worden eigenlijk het hardste getroffen door rampen. Aan de ene kant laat de regering waaraan zij belastingen betalen hen links liggen, aan de andere kant moeten ze toekijken hoe hun eigen kinderen het slechte pad opgaan omdat zij er niet meer voor kunnen zorgen. Ik hoop echt dat deze generatie die vicieuze cirkel kan doorbreken.’

Er is geen enkele vrouw die een verloskamer binnen gaat en hoopt dat ze daar a tough gangsta motherfucker op de wereld zal zetten.

Wat is volgens jou de eerste stap in de goede richting?
‘Machthebbers moeten in actie schieten, maar daarvoor moeten ze eerst hun hebzucht overwinnen. In mijn film speelt Ethan Hawke een gouverneur en voormalig politieagent, Jackson Symms, die aan de boemel is en naar het graf van zijn vrouw trekt om daar een dronken speech af te steken. Daarin vraagt hij zich af hoe hij die corruptie en ongelijkheid kan stoppen. Hem lukt het niet meer want het geld waarmee hij zijn huis had betaald, zijn kinderen naar de universiteit had gestuurd en de dokterskosten van zijn zieke vrouw had betaald, dat geld had allemaal een corrupt geurtje. Die hebzucht, daar moeten we eerst vanaf.’

Over schimmige deals gesproken: Shameik Moore speelt in hiphopserie The Get Down Shaolin Fantastic, een naam die duidelijk naar de Wu-Tang Clan verwijst. Was hem de hoofdrol aanbieden een wederdienst?
‘(lacht) Zeker niet! Ik hield al van Shameik toen hij in Dope speelde, maar toen dacht ik nog dat hij een komische acteur zou worden. Toen ik hem in die Netflix-serie zag, besefte ik pas wat voor ‘n straffe acteur hij was. Voor deze film had Shameik trouwens nog nooit een geweer vastgehad. Dat maakte hem perfect voor de rol. Hij is een acteur, géén gangster. Hij oogt misschien een tikje naïef maar als hij zegt dat hij een shotgun zal gebruiken omdat het niet anders kan, dan geloof je hem.’

Dat heeft hij gemeen met de rappers die credibility hoog in het vaandel dragen. Helpt jouw hiphopachtergond je soms bij het regisseren?
‘Ik mocht met filmmakers als Quentin Tarantino, Jim Jarmusch en John Woo samenwerken, maar het is toch bij Wu-Tang Clan dat ik het fundament voor mijn filmcarrière heb gelegd. Al die uren in de studio met Wu-Tang was slechts een voorbereiding op dit. (lacht) Toen stond ik in de positie dat ik het creatieve proces van 15 mensen moest kanaliseren tot één artistiek product, op een filmset moet ik nu de neuzen van 400 mensen in dezelfde richting proberen te krijgen.’

Is het daarom dat je voor deze film voor het eerst het muzikale luik hebt moeten uitbesteden?
‘Weet je, bij mijn vorige twee films deed ik dat allemaal zelf en dat draaide niet altijd even goed uit. Eindelijk besef ik dat je kracht als regisseur schuilt in delegeren en niet in het controleren. Soms moet je de mensen die iets voor je doen al de aandacht geven in plaats van het product waarvoor zij verantwoordelijk zijn. Dat werkt beter dan omgekeerd, want dan verlies je eigenlijk vaak energie door mensen tegen te werken die je graag hebt.’