Lieve Maarten,

Elke vrijdag schrijft een van onze vijf vaste online correspondenten een brief aan iemand. Deze week rouwt Chris Keulemans om het plotse verlies van Maarten van der Cammen, producent van Theaterzaken Via Rudolphi. ‘Zeldzaam zijn in het theaterlandschap de mensen die begrijpen dat de essentie van theater heel eenvoudig is.’

Je verlies is nog te vers om aan te raken. Je bent nog niet weg. Je bent er alleen niet meer. Aan de bar, boomlang en met een lach van oor tot oor, na afloop van de voorstelling. Brainstormend over de volgende tournee, terwijl je in de database achter je ogen de schaal en de sfeer en de uitkoopsom en de gastvrijheid van het ene na het andere theater tegen elkaar afweegt. Een begroting op tafel leggend, met de onbeantwoordbare schuchterheid van iemand die nog steeds niet beseft dat iedereen jouw cijfers zelfs zonder ze te bekijken blind vertrouwt. Je voorover buigend naar je gesprekspartner, met het lieve zelfbewustzijn van een man die weet dat hij langer is dan iedereen in de kamer, maar daar zelf ook niets aan kan doen.

De theatermakers die jij aan geld, speeldata, spelers, regisseurs, dramaturgen, publiek, repetitieruimte en aandacht in de media hebt geholpen, vormen een indrukwekkende lijst.

In de nacht van 1 op 2 juli kreeg je een herseninfarct. De volgende ochtend kon je nog praten. Maar in de nacht daarop kreeg je een tweede infarct en daaraan ben je bezweken, 44 jaar oud. Je vrouw en drie kinderen blijven achter. Formeel heette je producent, zakelijk leider en partner bij Theaterzaken Via Rudolphi. In de praktijk was je de man die alles mogelijk maakte.

Bijna onmiddellijk, na twee of drie zinnen al, wist je of iemand een goed idee had en meende wat hij of zij zei. Dan ging jij aan het werk. De theatermakers die jij aan geld, speeldata, spelers, regisseurs, dramaturgen, publiek, repetitieruimte en aandacht in de media hebt geholpen, vormen een indrukwekkende lijst: Naomi Velissariou, Stephanie Louwrier, Volksoperahuis, Bodil de la Parra, Nicole Beutler, Corrie van Binsbergen, Abattoir Fermé, George en Eran, Theatertroep, Urland. En dat zijn alleen nog maar de makers die het komende seizoen bij Via Rudolphi op de agenda staan. De afgelopen jaren waren het er nog honderd meer. Theatermakers die nu met fantoompijn hun route vervolgen.

Op de dag van je overlijden stond ik op Schiphol. Ik kreeg telefoontjes van vakgenoten die iets wilden overleggen. Aan hun stem hoorde ik dat er iets meetrilde achter de professionele vragen die ze stelden. Ik probeerde antwoord te geven. En hing op. Even later belden ze terug, nu hardop huilend, omdat ze het eigenlijk over Maarten wilden hebben. Net als ik. We probeerden iets te zeggen. Iets dat ons terug zou brengen naar eergisteren. Naar de dag dat we zoiets gewoon aan jou konden vragen. Maar dat lukte niet. Het gesprek stuitte op een stilte waar we niet voorbij kwamen. We hingen op.

Jij kende de regels en codes zo goed dat je ze betrapte nog voor ze kans kregen de maker te besluipen in de repetitiezaal.

Een paar uur later was ik in Sarajevo. Het literatuurfestival waar ik aan zou deelnemen, stond op het punt van beginnen. Op een rare manier was het geruststellend daar te zijn. Jij was er ook geweest, in de jaren negentig, toen je oorlogsvluchtelingen hielp. Het is een stad waar mensen de stilte verstaan die er is als iemand in het gezelschap ontbreekt. Op de dag van je begrafenis vloog ik terug, te laat voor de herdenking in Bellevue, waar de Nederlandse theaterwereld het glas hief rond je boomlange afwezigheid.

De eerste keer dat we elkaar ontmoetten was op een winteravond in 2010, aan de toog van een kroeg in Amsterdam Noord, waar de clientèle bestond uit mannen die al te dronken waren of nog net niet dronken genoeg om hun pistool te trekken. Rogier Schippers, de Nederlandse versie van Damiaan De Schrijver, had samen met mij bedacht dat de Van der Pekbuurt een eigen theatersoap verdiende. De oude volkswijk stond op de drempel van gentrificatie. Deze kroeg leek ons het perfecte podium. Elke maandagavond, met de verhalen uit de buurt gefictionaliseerd door professionele acteurs. Jef, Kees, Rixt, Martijn en de andere spelers van het Volksoperahuis waren bereid gevonden om hun leven te wagen. Tijdens de voorstelling wankelden de stamgasten, als ze al in staat waren om hun barkruk te verlaten, de vloer op om lallend hun verhaal te doen.

Na afloop trof ik jou aan de toog. Ik wist niet wie je was. Maar je droeg in elk geval geen pistool. Je lachte van oor tot oor. En je boog je voorover om te zeggen dat dit wel eens een heel mooi verhaal zou kunnen worden.

Acht jaar later is deze buurtsoap, de Wasserette, een cult-hit in Noord. Elke maandagavond puilt de kroeg uit met soms wel tweehonderd bezoekers. Het slotnummer, Aan de zonzij van het IJ, is uitgegroeid tot het volkslied van dit stadsdeel. Jij hebt ervoor gezorgd dat de Wasserette is geëxporteerd naar de Molenwijk, Purmerend, Hoorn en Almere. Ik ben op jouw verzoek toegetreden tot het bestuur van Theaterzaken Via Rudolphi, waarvan oprichtster Marie-Anne Rudolphi het voornemen had om aan jou komend voorjaar de leiding over te dragen.

De ruimte van het mogelijke mag niet kleiner worden gemaakt dan ze al is. Jij hebt ons laten zien hoe we dat kunnen voorkomen.

De theaterwereld zit vol met regels, codes en tradities die de verbeelding van de maker stapsgewijs kleiner maken, tot ze past in het raamwerk van wat we gewoon zijn. Jij werkte omgekeerd. Jij kende die regels en codes zo goed dat je ze betrapte en buiten de deur van het repetitielokaal hield, nog voor ze kans kregen de maker te besluipen. Laat die maar aan mij over, dat straalde je uit.

Het domein van de subsidieaanvragen, projectbegrotingen, speellijsten en planningsheets beheerste jij met een meesterschap zo onnadrukkelijk, dat het leek alsof je alle tijd van de wereld had voor het artistieke gepieker van de maker. Die behoedde je voor de zwaarte met je handelsmerk: goedgeplaatste, vertrouwelijke grapjes, waarvan ik zelf lange tijd dacht dat je ze speciaal voor mij reserveerde, totdat ik ontdekte dat je er voor iedereen een paar in petto had.

Zeldzaam zijn in het theaterlandschap de mensen die begrijpen dat de essentie van theater heel eenvoudig is: alles wat mogelijk lijkt, is ook mogelijk. Die essentie, de ruimte van het mogelijke, mag niet klein worden gemaakt. Niet kleiner dan ze al is. Niet verloren gaan. Jij hebt ons laten zien hoe we dat kunnen voorkomen.

En nu moet ik over jou schrijven in de verleden tijd. Maar ik schrijf wel aan jou. Je bent nog niet weg. Je bent er alleen niet meer. Dag Maarten. Dank je wel.