BUG: Vlieg op de muur bij de familie Samsa

Floris Baeke recenseert de voorstelling BUG van Max Colonne en Alicia Andries.

Een lange, spierwitte tafel met in het midden een kom fluogroene appelen en op de achtergrond aanzwellende noise: wees (niet zo) welkom in deze industriële loods omgedoopt tot de steriele ontbijtkamer van de familie Samsa. Een zwartgeklede man die later muzikant blijkt te zijn (Nick Baeyens) houdt een bordje voor zijn gezicht met de eerste zin van Kafka’s Gedaanteverwisseling: ‘Toen Gregor Samsa op een morgen uit onrustige dromen ontwaakte, ontdekte hij dat hij in zijn bed in een monsterachtig ongedierte was veranderd.’

Het keurig geklede gezin — moeder Julie (Bavo Buys), vader Herman (Max Colonne) en dochter Grete (Alicia Andries) — neemt plaats aan de rigoreus gedekte tafel. Zoon Gregor ontbreekt — maar daar wordt niet over gesproken. BUG, de masterproef van Colonne en Andries aan KASK Drama, zet prikkelend in, en moet het hebben van zijn scherpe spel. We zien een dovemansgesprek in een gezin waar je maar beter binnen de strak getrokken lijntjes kleurt. Vader Herman, half ingenomen door zijn krant waaruit hij losse flarden (‘erfbelasting’) blaft, laat zich bedienen, terwijl moeder Julie tevergeefs zijn aandacht zoekt (‘ik heb een ander’), en dochter Grete al helemaal wordt genegeerd. De verhoudingen staan op ontploffen, je voelt de ongemakkelijke gespannenheid in elke glimlach en de olifant (de vlieg) in de kamer. Bijna ongemerkt beginnen er kleine bugs in dit kille systeem te sluipen: de mokken melk worden overschonken, de gesprekken beginnen te haperen en komen in een loop terecht: ‘Wat eten wij vanavond? / Gregor zal betalen / Moeder zijn is ook werken / Wie drinkt er nu in de ochtend?’. Ingehouden woede, onderliggende frustraties en burgerlijke taboes zijn de ingrediënten van BUG.

Over Gregor's afwezigheid gaat het niet — mag het niet gaan in deze disfunctionele familie — en de bugs blijven enkel groeien: de melk wordt uitgekotst, cornflakes op de vloer, een mok klettert in stukken uiteen. Opeens wordt het licht paars en Baeyens’ verontrustende synthklanken vullen de kamer: daar zoemt Gregor. ‘Ik denk dat het onze schuld is’, weeklaagt de tot razernij gedreven Herman. Oog in oog met haar tweevleugelige zoon stort ook moeder Julie met een groteske monoloog ineen. Grete blijft sereen en onbewogen zitten — maar onder haar glimlach zit veel verstopt. Helaas is de ontregeling en degeneratie van de familie Samsa niet even krachtig als haar strikte orde aan het begin.

BUG blijft zo wat in zijn premisse steken zonder er overtuigend uit te breken. Het zit misschien zelfs allemaal wat te steriel in elkaar. Maar hoewel BUG een geloofwaardige bug mist, blijft de voorstelling overeind door sterk acteurstoneel en duidelijke keuzes. Nu maar hopen dat er bij mijn volgende familieontbijt niemand ontbreekt.