Een ex-centriek themanummer: brainstorm je mee op 8 november?

Weg uit het centrum. Naar het gebied aan de rand, of erbuiten. Als we al één ding kunnen zeggen over het lentenummer van rekto:verso, is dat het zijn plaats kent. Wil je graag meedenken of een andere bijdrage leveren aan ons nummer? Op 8 november om 19 uur houden we een Open Redactieraad in PXL-MAD te Hasselt. Kun je erbij zijn? Geef een seintje via info@rektoverso.be.

Zijn we de stad beu? De huizen zijn er te duur, de straten te proper, de parken te klein. Schaarbeek valt ten prooi aan gentrificatie. De binnenstad van Gent lijkt wel een openlucht shoppingcenter. Overal camera’s, op elke hoek een Panos. In de betere koffiezaken verzamelen de kunstenaars zich. We horen ze praten over de periferie. Over de noodzaak om weer voeling met het landschap te krijgen. Een van hen gaat straks in Gaasbeek kijken naar een voorstelling die Boerenpsalm heet.

Als de stad in de 20ste eeuw de broeihaard was van artistieke innovatie, dan lijkt die functie vandaag geen zekerheid meer te zijn. Een ecologisch bewust spook trekt door het kunstenveld, drijft haar leden naar de buitenlucht. ‘Countryside, the Future’, zo luidde een recente tentoonstelling van Rem Koolhaas en Samir Bantal, nota bene in het Guggenheim Museum in New York. Terwijl Jan Hoet het museum naar de stad bracht, zet Jan Hoet Junior een tentoonstelling op poten in de Vlaamse Ardennen. Ondertussen maakt Netflix serie na serie die zich in het ruige hinterland afspeelt: Wild Wild Country, Tiger King, Ozark…

Hoe worden de perifere gebieden van België vandaag verbeeld?

Niets nieuws, denkt u misschien. De Latemse School vestigde zich al aan de bochten van de Leie, weg van het drukke stadsleven. Maar het traditionele verschil tussen het platteland en de stad lijkt niet meer houdbaar, zelfs al bericht De Groene Amsterdammer over een verdiepende kloof tussen de twee. Al in 1973 beweerde de cultuurhistoricus Raymond Williams dat die tegenstelling maskeert hoe de stedelijke ruimte – en haar industrieën en afzetmarkten – net heel nauw verweven zijn met alles wat erbuiten ligt. In Vlaanderen en België, met haar rommelige ruimtelijke ordening, woekerende lintbebouwing en dito koterijen, gaat de antithese al helemaal niet op. Wat ligt er eigenlijk buiten de stad? Havengebieden, kanaalzones, industrieparken, verkavelingen, grauwe steenwegen en provinciesteden als Deinze en Geraardsbergen.

In het volgende nummer van rekto:verso trekken we weg uit het centrum. We verkennen welke kunst er gemaakt en getoond wordt buiten de grote stadstheaters en stedelijke musea. Kunnen we dan een alternatieve culturele cartografie van België opmaken? Een netwerk van CC’s vertakt zich door Vlaanderen, geeft een podium aan veel kleinere gezelschappen. Aalst en Oostende lijken zich ondertussen te profileren als trekpleisters voor jonge kunstenaars die de stijgende huurprijzen ontvluchten. Hoe worden de perifere gebieden van België vandaag verbeeld? De mythe van het platteland als een veilige, idyllische ruimte die iets oorspronkelijks conserveert tegenover de vervreemdende stad leeft hardnekkig door, net als het omgekeerde beeld van het dorp als een verstikkende, regressieve plek die je moet inruilen voor de vrijheid van de grootstad. Waarom zijn die denkpatronen nog zo ingebakken in onze collectieve verbeelding? En hoe worden ze vandaag (en ook al vroeger) in kunst bevraagd en gecompliceerd?

Hoe perifeer een plek is, is relatief en veranderlijk.

Lang verguisd als kitsch en een exponent van Blut und Boden-ideologie, kent de dorpsroman bijvoorbeeld een revival, waarbij hij naar nieuwe, soms experimentele vertelvormen zoekt. Maar ook tussenzones trekken de aandacht van schrijvers. In Kanaal. Een reportage beschrijft Koen Sels een wandeltocht langs het ‘lange, weidse, grijze, bedrijvige, saaie, indrukwekkende Albertkanaal’, van Antwerpen naar het afgelegen Hasselt. Alleen is Hasselt natuurlijk het centrum voor de inwoners van Kuringen. Hoe perifeer een plek is, is relatief en veranderlijk. Op onze open redactieraad willen we die dynamische verhouding binnen België verder verkennen, in het kunstenveld en in kunst, van Theater VTV in Ronse tot de velden van Rundskop. Welkom!