Trippy onderzoek naar het vulkanische in onszelf. Over 'Vulcanize Me' van Audrey Apers

Hoe uiten onderdrukking, wrijving en ontploffing zich in een vrouwenlichaam? Dat lijkt het startpunt van het ambitieuze Vulcanize Me van Audrey Apers. Een invoelbare en haast intuïtieve performance, die soms kantelt op het randje van een bad trip.

Vulcanize Me is de afstudeervoorstelling van Audrey Apers voor de regieopleiding aan het RITCS (Brussel). Eerder was ze danser en performer bij onder andere Romeo Castellucci. Samen met de performers Kaat Arnaert en Nona Buhrs maakte ze dit onderzoek naar een centrale vraag uit de psychoanalyse: hoe uit ik wat ik onderdruk?

Het beeld en de vervormde klank van hun stemmen zijn zo sterk dat ik hun beklemming ervaar in mijn eigen lichaam.

Geluid dat doet denken aan een aardverschuiving, denderend door de ruimte, de trilling zo sterk dat ze voelbaar is. Een donkere zaal, met een broeierige atmosfeer. We zien een schans, badend in rood licht dat weerkaatst op glimmend zwart gesteente. Het ‘gesteente’ blijken de twee performers te zijn, de lichamen ingewikkeld in plastic als rupsen. Het beeld en de vervormde klank van hun stemmen zijn zo sterk dat ik hun beklemming ervaar in mijn eigen lichaam. Langzaam beginnen zij te bewegen, zich los wurmend uit hun strakke verpakking. Zodra de vrouwenlichamen zich al kreunend hiervan hebben ontdaan, begint een ontdekkingstocht. Als herboren proberen ze hun weg te vinden in een nieuwe ruimtelijkheid. Vanuit de onmenselijke klanken ontstaan steeds duidelijker wordende stemmen. Ze spreken de woorden ‘angst’ en ‘vrijheid’. De vrouwen krijgen namen en de lichamen worden personen.

Wat volgt is een trip, waarin het groteske en het absurde afwisselen met de alledaagse zorgen van een onder spanning staande vrouw. Quotes komen voorbij over de diepe filosofische betekenis van lijden en leven van (mannelijke) filosofen als Sartre, Heidegger en Nietzsche. Daartegenover plaatst Apers een herkenbare opsomming van allerlei soorten ‘hulp’ voor ‘hysterie’, van acupunctuur tot gynaecoloog tot life coach. Ook persoonlijk aandoende anekdotes over frustraties rondom het moederschap zijn in het geheel verweven. Zo vormt de associatieve tekst een reflectie op de huidige welzijnstrend en het ‘nooit genoeg zijn’. Dit alles speelt zich af in een ruimte die aanvoelt als een ondergrondse plek – ergens tussen grot en onderbewustzijn. Wat steeds terugkeert is het vastzitten, de vastgeroeste patronen, zowel fysiek als tekstueel.

Hoe zou een uitbarsting van vrouwelijke kracht van vulkanische proporties er op het toneel uitzien?

De performance dendert van climax tot climax door, maar nooit lijkt het tot een vulkanische uitbarsting te komen. Er is altijd iets wat ingehouden voelt, juist niet explosief – in de groteske uitvergroting van de bewegingen en het stemgebruik, dan wel in het keer op keer benoemen van wat er gebeurt en de steeds terugkerende allegorie van de vulkaan. Deze vulkaan heeft een kracht die niet volledig tot uiting komt. Evenmin krijgt de kwetsbaarheid van de existentiële vragen een kans in de veelheid aan wat zich voor onze ogen afspeelt.

Wat achterblijft is de spanning van het onderdrukte als een ophoping. In Vulcanize Me wordt het onderdrukte niet volledig geuit, wel maakt het bewust van een zich constant opbouwende druk. Mijn eigen behoefte om te ontploffen is gegroeid. En ik vraag mij af: hoe zou een uitbarsting van vrouwelijke kracht van vulkanische proporties er dan uitzien op het toneel?

Deze tekst werd geschreven in het kader van de Summerschool Kunstkritiek van rekto:verso en Etcetera. De andere teksten vind je hier.