Tussen twee vuren. Over AGE OF PANIC van Kes Bakker, Timon Kouloumpis, Mona Lahousse en Jef Uyttenhove

In AGE OF PANIC, gebaseerd op de gelijknamige film van Justine Triet (2013), wordt veel geroepen en weinig geluisterd. Maar waar de chaos en de onmetelijke eenzaamheid van de vier personages vandaan komen, daarover laat deze toneelbewerking de toeschouwers in het ongewisse.

De acteurs zitten per twee aan weerszijden van het speelvlak. Geconcentreerd maar ontspannen houden ze elkaar in het oog. De scène is leeg, op een fitnessbankje na. Tegen de achterwand hangt een collage van beige doeken. Er klinkt opzwepende jazz. We zien hoe Laetitia en Vincent, gespeeld door Mona Lahousse en Timon Kouloumpis, elkaar leren kennen. Hun eerste woordenwisseling heeft een erotische lading, hun zoenend fluisteren slaat om in geschreeuw. Fast forward: we bevinden ons midden in de hevige vechtscheiding van het koppel.

Enter Kes Bakker, in de rol van Arthur de advocaat, een partijdige scheidsrechter. Hij vergezelt Vincent in de strijd om de voogdij voor de kinderen, Liv en Jeane. Zijn aanwezigheid blijft vooral een fysieke buffer tussen het ruziënde koppel; hij krijgt amper een woord tussen het gebekvecht, dus richt hij zich dan maar tot het publiek. Hetzelfde geldt voor Virgil, de nieuwe partner van Laetitia. Jef Uyttenhove speelt ‘de nieuwe man: charismatisch, goed met de kinderen, goed met het fitnesstoestel, zachtaardig en geduldig. Hij is slechts een bijpersonage dat voor een humoristische noot moet zorgen.

Hoewel Bakker en Uyttenhove strikt gezien een aantal ‘bijpersonages’ vertolken, vertoont hun spel de nodige diepgang.

De scènes volgen elkaar in een gelijkmatig tempo op. Arthur de advocaat, babysitter Mark – ook vertolkt door Bakker – en Virgil waaien aan en af. Wanneer iets na het midden van de voorstelling een van de eerste scènes herhaald wordt, vallen de puzzelstukjes in elkaar. Net wanneer Laetitia op een zondag onverwachts naar haar werk wil vertrekken, staat Vincent voor de deur omdat hij de kinderen wil zien. Nu begrijpen we waarom de spanning zo snel zo hoog oploopt, al blijft het een anekdotische oorzaak-gevolgverklaring waaruit geen complexe emotionaliteit naar boven komt.

Hoewel Bakker en Uyttenhove strikt gezien een aantal ‘bijpersonages’ vertolken, vertoont hun spel de nodige diepgang. Uyttenhove zet met Virgil op een genuanceerde maar zelfzekere manier een goedbedoelende alfaman neer. Bakker vertolkt naast advocaat Arthur ook babysitter Mark, en begeeft zich met zijn onhandige loopje en ‘simpele’ manier van praten op het randje van een uitlachbare karikatuur.

Hun spel zorgt voor een frisse tegenkleur tegenover het ernstige gesprek tussen Lahousse en Kouloumpis. Doordat zij – met uitzondering van de openingsscène – steeds in hetzelfde register spelen, blijft vooral de vorm van het ruziemaken hangen. Hoe hard zij ook proberen geloofwaardige ouders, partners, volwassenen te spelen, hun jeugdige uitstraling krijgen ze niet van zich afgeschud. De manier waarop de spelers deze serieuze situatie neerzetten, is zoals kinderen kijken naar hun ruziënde ouders. Zo lijkt de voorstelling wel te vertrekken vanuit het perspectief van Liv en Jeane, de twee kinderen van het koppel die we niet te zien krijgen.

De personages breken zelden uit de intimiteit van het appartement. We zien hoe ze er niet in slagen écht contact te leggen; hoe ze er elk alleen voor staan.

De titel doet vermoeden dat AGE OF PANIC zich afspeelt in de tegenwoordige tijd; de wereld staat in brand. Oorlog, rampen, onvrede en nakende chaos zijn zo alledaags dat paniek het nieuwe normaal is geworden. De overprikkeling van buitenaf maakt echter nauwelijks deel uit van de voorstelling. De personages breken zelden uit de intimiteit van het appartement. We zien hoe ze er niet in slagen écht contact te leggen; hoe ze er elk alleen voor staan. Er wordt veel geroepen en weinig geluisterd. Maar waar die chaos en eenzaamheid vandaan komen, wat er gebeurt in de wereld waarin het appartement is gesitueerd, lijkt van weinig belang. Je zou kunnen vermoeden dat de mensen zo tegen elkaar roepen omdat ze eigenlijk kwaad zijn op de wereld daarbuiten en gedoemd zijn dit afzien op elkaar uit te werken. Maar een brug tussen de twee werelden wordt niet geslagen. Door de afwezigheid van een groter drama, heeft het centrale menselijke conflict geen grotere draagkracht dan zichzelf.

De chaos waartegen het menselijke drama zich afspeelt, krijgt enkel vorm in snelle nieuwsbeelden die worden geprojecteerd tegen de beige achtergronddoeken. Laetitia doet daarop als nieuwsanker verslag van wat er gaande is: rellen, onrust, iets dat broeit in het straatbeeld. Dit audiovisuele aspect zorgt voor afwisseling en plaatst de voorstelling in de strakke en met video doorweven stijl van hedendaags repertoiretheater. De kostumering sluit daarbij aan: hun hedendaagse, hippe maar neutrale kledij zou ook in een typische actualisering op zijn plaats zijn.

Het is een gedurfde keuze om voor een hyperrealistische stijl te kiezen en het is mooi om te zien hoe de verschillende makers uit verschillende opleidingen hun krachten hebben gebundeld. Maar het centrale conflict is noch persoonlijk noch universeel, waardoor ik als toeschouwer als een kind tussen mijn twee ruziënde ouders zit.

Deze tekst werd geschreven in het kader van de Summerschool Kunstkritiek van rekto:verso en Etcetera. De andere teksten vind je hier.