Vaarwel Meneer Aart

Elke vrijdag pent een van onze vijf vaste online correspondenten een brief. Deze week draagt Sakina Elkayouhi haar brief op aan één van haar jeugdhelden, de overleden Nederlandse acteur en televisiemaker Aart Staartjes (81). ‘Jouw levenslessen reiken veel verder dan Sesamstraat.’

Talrijke generaties groeiden als kind op met jou op televisie, en ook ik ken je vooral uit mijn kindertijd. Vijftig jaar lang was je immers op het kleine scherm te zien, als een van de grondleggers van Nederlandse kindertelevisie. Destijds stond je immers aan de basis van verschillende kinderprogramma’s die hun tijd ver vooruit waren, zoals De Stratemakeropzeeshow.

Sommigen konden dit progressieve VARA-programma in 1972 maar moeilijk smaken. Omdat het volgens hen pedagogisch onverantwoord was. De manier waarop je het kind aansprak, was namelijk ongezien: je behandelde ze niet als gewone kinderen maar als individuen die ook een eigen mening hebben, met zowel goede als slechte karaktereigenschappen.

Je behandelde kinderen als individuen die ook een eigen mening hebben.

Het was verfrissend om te zien hoe jij je fluwelen handschoenen thuis liet en kinderen niet als breekbare zieltjes beschouwde die tegen de enge buitenwereld beschermd moesten worden, maar als volwassenen. Ook ouders doen maar wat en ook zij kunnen bang zijn. Dat toonde je als de nukkige Meneer Aart in Sesamstraat.

De laatste jaren werd je door de Nederlandse publieke omroep echter vaker als conservatief bestempeld. Omdat je niet akkoord was met de toekomst van Sesamstraat. Voor mij ben je echter steeds een idealist gebleven die in kwaliteitsvolle kindertelevisie geloofde. Zo herinner ik me jouw interview in De Volkskrant waarin je het tegen de kijkcijferterreur opnam. ‘Verdomme, het is toch een taak van de publieke omroep om kinderprogramma’s te maken, óók voor de kleinste kinderen? Daar heeft toch verder niemand iets mee te maken, dat een ander programma beter scoort? Het wordt gewoon weggemaaid. Dat vind ik erg.’

Door dit soort klare taal beschouwden velen je als een dwarsligger. Daar had je vrede mee. Ook Meneer Aart zei in Sesamstraat altijd waar het op stond. Zonder pardon nam je het grootste stukje taart. Niets mis mee.

Dat eigenzinnige kantje van je vond ik zo typisch. Je walgde van de overdaad aan vrolijkheid en zoetsappigheid die kinderen op televisie ingelepeld kregen. Daarom kaartte je in je programma’s onderwerpen aan waar ouders liever niet over praten, zoals in het humoristische liedje ‘Poep-en-pies-menuet’. Of juist onderwerpen waar ouders meer over zouden moeten praten, zoals de dood.

Bijvoorbeeld in Tommy's tranentrekkende muppetlied ‘Dood Zijn Duurt Zo Lang’. Na je overlijden droeg je goede vriend Bert 'Tommy' Plagman in het televisieprogramma De Wereld Draait Door een mooie ode aan jou. Ik hield het niet droog. Wonderlijk hoe jij je sombere aard omarmde en dit ook een plaats gaf in het kleurrijke kinderparadijs Sesamstraat. Er niks treurigs aan wat somberte, leek je te willen zeggen, het maakt gewoon deel uit van het leven.

Vandaag is zo’n uitspraak bijna radicaal. Door de dwangmatige, kunstmatige vrolijkheid van sociale media en het overaanbod aan kleurige, opdringerige, vaak uit het buitenland aangekochte en door commercie gedreven kindertelevisie, zou je haast denken dat er iets mis met je is als je af en toe somber bent. In een cultuur waarin burn-outs, depressies en mentale gezondheidsklachten alomtegenwoordig zijn – zélfs bij kinderen en jongeren – zouden er best wat meer tv-makers zoals jou mogen zijn, Aart.

Realistische kindertelevisie zou het schizofrene beeld van kunstmatige vrolijkheid kunnen bijstellen.

Geluk wordt door velen immers nog te veel als doel op zich gezien en niet als bijproduct van het leven beleven. En dat is waar realistische kindertelevisie aan zou kunnen bijdragen: dit schizofrene beeld al vroeg bijstellen. Niet verwonderlijk dat jij je zo hard maakte voor het behoud van Sesamstraat.

Beste Meneer Aart, voor velen zal je altijd verbonden zijn aan Sesamstraat maar je wijsheden reiken vele straten verder. Dat het oké is om een volwassen kind, kinderachtige volwassen of een somber mens te zijn, zijn lessen die ik altijd zal onthouden. Het leven is soms gewoon ‘kakkedrollenschijtepoep, hanepikkelullie’. Maar probeer zelfs dan dat leven gewoon te leven, weet ik dankzij jou. En wanneer er toch iets te vieren valt, doe het dan wel goed: met taart. En dan kies je toch gewoon voor het grootste stukje hè.

Rust zacht Aart Staartjes
Sakina