Wat de bollebozen in tienerkomedie Booksmart ons kunnen leren

Na successen als Love, Simon en To All the Boys I’ve Loved Before is met Olivia Wilde’s regiedebuut Booksmart de highschoolkomedie terug van weggeweest. Al zijn de tijden duidelijk veranderd.

Who allowed you to be this beautiful? Aan het woord is Amy (Kaitlyn Dever) die samen met haar hartsvriendin Molly (Beanie Feldstein) een outfit uitzoekt voor ‘het feest van het jaar’. Een typische scène uit de vele tienerfilms die sinds de jaren 1980 zijn verschenen. Maar in plaats van een op popmuziek gemonteerde parade van plunjes te tonen die tot een totale make-over leidt, eindigt deze scène met de bollebozen die elkaar complimenteren met hun éérste keuze: een blauwe jumpsuit en sneakers. Lekker praktisch en comfortabel.

Hoewel die scène een verrassende twist op het genre verraadt, vindt Olivia Wilde de tienerfilm niet opnieuw uit door twee hard studerende tienermeiden te portretteren die hun middelbare schoolcarrière met een spetterend feest willen afsluiten. Daarvoor is het debuut van de House, MD-actrice te schatplichtig aan de onvoorspelbaarheid en humor van genreklassiekers als Ferris Bueller’s Day Off (1986), Superbad (2007) en aan de esthetiek van Clueless (1995) en Ten things I hate about you (1999).

Onzekerheden zijn tijdloos waardoor jongeren steeds kunnen blijven teruggrijpen naar tienerfilms van 30 jaar geleden.

Onzekerheden en teen angst zijn tijdloos waardoor hedendaagse jongeren ook steeds kunnen blijven teruggrijpen naar die klassieke highschoolkomedies van 30 jaar geleden. De meeste van die films, los van hun kwaliteit, geven een uitvergrote weergave van de jeugd in hun specifieke decennium. Ze behandelen vriendschappen, kalverliefdes, seks, drugs en feesten naast conflictsituaties met leeftijdsgenoten, leerkrachten of ouders.

Die thema’s blijven natuurlijk relevant voor de jeugd van vandaag. Alleen zijn jongeren geboren tussen 1995 en 2010 in één opzicht radicaal anders dan alle voorgaande generaties: het is de eerste die nooit een wereld kende zonder internet of smartphones.

Wakkere jongeren

Dat heeft verregaande gevolgen. Al staart Generatie Z tot diep in de nacht naar een scherm, ze zijn volgens velen wakkerder dan ooit. In Booksmart verontschuldigen Molly en Amy zich ook niet voor hun intelligentie. Integendeel. Ze stellen hun eigen opvattingen in vraag en hun kritische kijk op de (patriarchale) maatschappij doet denken aan de jongeren die zich inzetten voor het klimaat, #metoo, Black Lives Matter en LGBTQ-rechten.

Dankzij het wereldwijde web en hun smartphone is voor de Generatie Z niets een ver-van-je-bed-show.

Dankzij het wereldwijde web en hun smartphone is voor hen niets een ver-van-je-bed-show. Omdat ze alles vanop de eerste rij zien gebeuren, sluiten ze zich niet meer enkel aan bij betogingen maar richten ze zelf ook bewegingen op. Zoals Greta Thunberg en Anuna De Wever die met hun klimaatstakingen gelijkgezinde jongeren op de been brachten en zorgden voor meer bewustzijn. Of Emma González die de schietpartij op de Stoneman Douglas High School in Parkland, Florida overleefde en een actiecomité tegen wapengeweld oprichtte.

De perfecte term om die alertheid van de jeugd te omschrijven is woke, een foutieve vervoeging van awake die ook weleens misbruikt wordt om morele superioriteit te claimen. De woke generation leeft in andere tijden dan de eerste kijkers van The Breakfast Club (1985). Ze zag vrouwen in machtsposities, een Afro-Amerikaan in het Witte Huis, LGBTQ rolmodellen op tv en daardoor is ze zich een pak bewuster van ras, lichaamsbeelden, geestelijke gezondheidsproblemen, gender en seksuele oriëntatie.

tienerfilms 2.0

Het is logisch dat die generatie Z, die nog in de luiers zat toen American Pie (1999) en She’s All That (1999) in de zalen speelden, ook snakt naar nieuwe tienerfilms. Ze houden misschien wel van The Breakfast Club, ze hoeven het daarom niet eens te zijn met de stereotype onderverdeling van atleet, populaire griet, outcast, rebel en nerd. Of zoals Molly het in Booksmart zegt: ‘We are not one-dimensional! We are smart AND fun!’

Om die reden kunnen jongeren vandaag op Netflix gewoon meeleven met de ongemakkelijke Molly Ringwald uit Sixteen Candles (1984), maar negeren ze de misplaatstheid van sommige racistische scènes niet, zoals To All The Boys I’ve Loved Before (2018) terloops laat zien. Of ze moeten wel lachen met Mean Girls (2004) en Easy A (2010), maar weten dat meisjes en vrouwen elkaar beter steunen dan messen in elkaars rug planten. En ze blijven houden van de oneliners uit Clueless, maar begrijpen dat je niet per se een make-over nodig hebt om erbij te horen.

Recente tienerkomedies vervellen dan ook subtiel om aan de eisen en gevoeligheden van hun ‘wakkerder’ publiek toe te komen. Zo is Love, Simon (2018) de eerste highschoolfilm met een homoseksuele jongen die de hele romantische plot draagt. In To All The Boys I’ve Loved Before (2018) is de Koreaans-Amerikaanse protagoniste Lara Jean de eerste tienerfilmheldin met een duidelijke migratie-achtergrond.

Maar vooral belangrijk is hoe haar afkomst gethematiseerd wordt: niet. Ze is wie ze is, zonder dat dit effect heeft op het verhaal. Daarnaast is het frappant hoe haar love interest Peter gewoon ‘een goeie gast’ is, die grenzen respecteert en kombucha drinkt wanneer hij nog moet rijden – in schril contrast met de geobsedeerde sukkels die we kennen sinds Grease (1978) of She’s All That. Het is niet alleen eerlijk tegenover jongens dat ze eens positief worden neergezet, het demonstreert ook dat meisjes wel wat meer mogen verwachten van een eerste vriendje.

De beste van de klas

Die algemene goedhartigheid markeert het grootste verschil tussen de tienerfilms van deze en vorige generaties. En dat is waar Booksmart de kroon spant. Niet alleen is het de beste en grappigste film van de drie, het is ook één van de eerste vrouwelijke buddy komedies en een ode aan vriendschap tussen meisjes. Of zoals Olivia Wilde het zegt: ‘It was my way of honoring the female friendships that sustained me.’

De vriendschap tussen Molly en Amy is ontroerend, grappig en realistisch, en het verhaal is een echte rollercoaster in de stijl van Superbad. Maar de echte waarde van de film zit in de details. De cast is divers zonder dat dit een issue vormt en de toiletten zijn genderneutraal. Make-overs zijn niet nodig om aanvaard te worden, er is geen kliekvorming, geen cheerleaders die de artistieke buitenbeentjes uitlachen, geen sportworsten die boeken uit de handen van de nerds duwen. Niemand is echt gemeen, want wanneer iedereen een misfit is, is niemand er één.

Wanneer iedereen een misfit is, is niemand er één.

Dus misschien moeten we allemaal naar Booksmart gaan kijken, tot welke generatie we ook behoren. De film thematiseert activisme, feminisme of antiracisme niet, maar de vanzelfsprekendheid waarmee de personages omgaan met verschillen, (seksuele) identiteit en politieke thema’s kan alleen maar aanstekelijk werken.

Laten we hopen dat Booksmart niet enkel een hoogtepunt, maar ook een startpunt vormt voor een nieuw soort high school comedy waar alle generaties iets uit kunnen leren – maar vooral goed mee kunnen lachen.