Wat is dun privilege?

Dikke mensen krijgen niet dezelfde kansen als dunne mensen om zich in de samenleving te begeven. Deze dubbele standaard beïnvloedt elk aspect van ons leven, en blijft vaak onopgemerkt. Wat is dun privilege en hoe kunnen we er bewuster mee omgaan?

‘Thin privilege is being able to go through life without having to think twice about the ways that your body [size] is interacting with others and not being instantly judged [negatively] on what your body looks like,’ verklaart Natalie Sanders, een barre-instructrice die Health at Every Size ondersteunt. Dun privilege bestaat uit de financiële, praktische en sociale voordelen die mensen genieten wanneer zij dun zijn. Privileges hebben betekent niet dat je leven gemakkelijk is. Wel houdt het in dat je bepaalde eigenschappen hebt waarmee je geboren bent, of die je van nature worden aangereikt, die je maatschappelijke voordelen geven.

Als je straight-sized bent, kan je je zwemkleding vergeten in te pakken op je vakantie naar het strand, en gemakkelijk een winkel binnenlopen om een nieuwe te kopen aangezien je weet dat ze je maat hebben. Je kan elke kledingwinkel binnengaan en weten dat er opties zullen zijn in verschillende stijlen en kleuren in jouw maat.

Als je straight-sized bent, kan je genieten van een maaltijd zonder bang te zijn dat mensen je afkeurend zullen aanstaren.

Je kan ook naar restaurants, klaslokalen, theaters, stadions en bars gaan en weten dat je een zitplaats zal hebben waarin je past. Wanneer je met vrienden uit eten gaat, hoef je geen onderzoek te doen over het restaurant om er zeker van te zijn dat er genoeg ruimte aan tafel is. Je kan genieten van een maaltijd zonder bang te zijn dat mensen je afkeurend zullen aanstaren omdat je in het openbaar eet. Je kan eten wat je wil, zoveel je wil, zonder te worden beoordeeld of bespot.

Je kan naar de fitness gaan, trainen en je geen zorgen maken dat iemand een foto van je op sociale media zal zetten. Je kan dating-apps gebruiken in de wetenschap dat je een match zult vinden. In het vliegtuig hoef je je geen zorgen te maken dat de stoelen te klein zijn, dat je een extra zitje moet reserveren of dat je om een verlengstuk voor je gordel moet vragen.

De taal van dun privilege

Het is onmogelijk om over de privileges van dun zijn te praten zonder het over vetfobie te hebben. We kennen allemaal de argumenten 'dikke mensen maken niet de juiste keuzes om af te vallen', 'dikke mensen zorgen niet voor zichzelf', 'dikke mensen zijn lui'. Cultuur en media bevestigen deze vooroordelen en de gedachte dat dik zijn negatief is of alleen het resultaat van slechte individuele keuzes.

We leren van jongs af aan mensen te complimenteren als ze zijn afgevallen, wat het idee in stand houdt dat dunne lichamen gewild zijn, zonder dat er ooit wordt nagedacht over wat er zich achter de oppervlakte afspeelt. Het feit dat iemand is afgevallen, wil nog niet zeggen dat dat door prettige omstandigheden is gebeurd. Zoals Aubrey Gordon zegt in What We Don't Talk About When We Talk About Fat: ‘Complimenting perceived weight loss may mean you are complimenting someone’s eating disorder, their grief, their depression/mental illness, their trauma and more. Weight loss isn’t always desired, and it can be the result of really tough times.’

De meeste dikke patiënten verlaten de dokterspraktijk met het gevoel dat hun primaire zorg over het hoofd werd gezien door de misplaatste focus op hun gewicht.

Het woord ‘overgewicht’ gebruiken is bovendien geen vriendelijke manier om ‘dik’ te zeggen. Het is de vaststelling dat mensen meer wegen dan ze zouden moeten, en dat is niet aan jou om te bepalen. Niemand kent iemands gezondheid of lichamelijke verleden.

Dik zijn betekent trouwens ook niet automatisch dat iemand ongezond is. Er zijn dunne mensen die gezond zijn, en er zijn dunne mensen die ongezond zijn. Hetzelfde geldt voor dikke lichamen. En er is onder medische specialisten en onderzoekers nog geen consensus over uiteenlopende kwesties met betrekking tot gewicht en gezondheid.

Maar het gaat niet over gezondheid. Waar we het over hebben, is lichamelijke discriminatie.

Discriminatie op de werkvloer

Fat oppression uit zich in vele vormen, en de werkvloer is er vol van. De problemen beginnen al bij de sollicitatieprocedure. Een veel voorkomend probleem voor dikke werkzoekenden is dat we niet in aanmerking komen voor een job omdat ons uiterlijk ons al meteen buitenspel zet. Daarnaast zijn veel werkgevers negatief bevooroordeeld over hun dikke werknemers, wat leidt tot discriminatie. Jennifer Bennett Shinali publiceerde in 2014 een onderzoek waaruit blijkt dat in de VS 93% van de HR-professionals toegeeft dat ze eerder een dun persoon zouden aannemen dan een dik persoon, zelfs als beide kandidaten exact dezelfde kwalificaties hadden.

Elke vorm van discriminatie op medisch gebied kan een zaak van leven en dood zijn.

Mensen met macht en invloed hebben immers in de loop der tijd de nadruk gelegd op lichamelijke fitheid boven alles, als manier om maatschappelijk te bepalen wie ‘productief’ is. We zijn ‘waardevol’ omdat we keurig in de beroepsbevolking passen wanneer we jong en valide zijn. Naarmate we verouderen en onze gezondheid of lichamelijke vermogens afnemen, vermindert ook onze marktwaarde, totdat we uiteindelijk worden afgedankt.

Dun privilege in de gezondheidszorg

Dunne mensen hoeven ook niet te twijfelen aan de gezondheidszorg die ze zullen krijgen. Ze hoeven geen angst te hebben voor een afspraak bij de arts omdat ze vrezen aan de schandpaal genageld te worden of een verkeerde diagnose te krijgen. Uit onderzoek blijkt inderdaad dat dikke mensen minder goede zorg krijgen. Vaak proberen artsen een gezondheidsprobleem aan te pakken door de patiënt aan te bevelen af te vallen, hoewel het gezondheidsprobleem dikwijls niets te maken heeft met het gewicht van de patiënt. De meeste dikke patiënten verlaten daarom de dokterspraktijk met het gevoel dat hun primaire zorg over het hoofd werd gezien door de misplaatste focus op hun gewicht.

Luister en geloof dikke mensen wanneer zij praten over vetfobie en anti-fat agressie. Laat dikke mensen de dialoog leiden.

Elke vorm van discriminatie op medisch gebied kan evenwel een zaak van leven en dood zijn. Zo passen dikke mensen vaak niet in de machines die worden gebruikt voor het opsporen van kanker. De medische wereld ontzegt op die manier lichamen van een andere lichaamsbouw de toegang tot levensreddende onderzoeken en ingrepen.

Lichamelijke gelijkheid realiseren

Maatschappelijk ligt het echter moeilijk om ons samen een alternatief verhaal voor te stellen. Toch zijn er een aantal dingen die mensen met dun privilege kunnen doen voor de body liberation-beweging.

• Erken dat vetfobie bestaat. Het is normaal dat je je niet bewust bent van de voordelen van dun zijn. Denk na over de vanzelfsprekende manieren waarop een dun lichaam je helpt je een weg te banen door de wereld, en heb aandacht voor de manieren waarop dikke mensen onderdrukt worden.

• Veroordeel vetfobie. Dit betekent dat je het voor anderen moet opnemen, zelfs als ze niet aanwezig zijn. Het is net als bij homofobie, transfobie, seksisme en racisme van essentieel belang dat iedereen een oprechte poging doet om discriminatie te veroordelen, zelfs als er niemand anders is om ons te ondersteunen. Het is eng, maar cruciaal.

• Luister en geloof dikke mensen wanneer zij praten over vetfobie en anti-fat agressie. Laat dikke mensen de dialoog leiden. Leer, luister en lees wat fat activists, toegewijde wetenschappers en artsen te zeggen hebben om te begrijpen welke veranderingen nodig zijn.

• Volg en ondersteun fat activists op sociale media. Vergroot hun bereik door te delen wat zij te zeggen hebben.

• Stel indringende vetfobische gedachten in vraag. Waarom focus je je op het lichaam van de dikke persoon die naast je zit in de tram? Waarom niet op de ontwerpers van de moderne stoelen die geen rekening hebben gehouden met de reizigers die zich verkrampt voelen dik of dun?

• Geef geen commentaar op andermans lichaam. Over iemands gewicht spreken is invasief en zeer persoonlijk. Niemand zou verplicht moeten worden om commentaar te krijgen over hun gewicht.

Dun privilege kwetst iedereen want we zijn allemaal bang om aan te komen

Het hebben van een anti-fat bias is het gevolg van jarenlang aangeleerd gedrag, dus moet je je niet slecht voelen omdat je je niet bewust was je van je dun privilege. Uiteindelijk moet je je aangeleerde overtuigingen in twijfel trekken. Waarom ben je zo bang om dik te zijn en zie je het als iets negatiefs?

Dun privilege kwetst iedereen want we zijn allemaal bang om aan te komen. De vooroordelen tegenover en discriminatie van dikke mensen zijn reëel en de gevolgen immens. Om een rechtvaardigere wereld te creëren waarin ruimte is voor alle lichamen, moeten we allemaal - dik of dun, met of zonder beperking, man, vrouw, cis, trans en/of gender queer, wit of van kleur - ons steentje bijdragen.